Từ thập niên 1970, bên cạnh những ca khúc về học trò, nhạc tình yêu và những bài tâm sự người lính thì nhạc sĩ Thanh Sơn bắt đầu sáng tác nhạc quê hương. Từ những ca khúc như Bài Ngợi Ca Quê Hương hay Hành Trình Trên Quê Hương, có thể nói nhạc sĩ Thanh Sơn là một trong những nhạc sĩ đầu tiên vận dụng nhuần nhuyễn giai điệu dân ca nam bộ để đưa vào trong tân nhạc.
Nếu bạn là người yêu thích nhạc xưa, hãy theo dõi kênh YouTube này để nghe đọc các bài cảm nhận về âm nhạc (phân tích ý nghĩa, hoàn cảnh sáng tác, tiểu sử ca nhạc sĩ): LINK YOUTUBE < Click
Sau năm 1975, nhạc sĩ Thanh Sơn có hơn 10 năm thầm lặng trước khi bắt đầu được sáng tác trở lại, và đề tài gần như duy nhất mà ông sáng tác vào thời gian này chính là nhạc quê hương.
Với rất nhiều tác phẩm tiêu biểu như Hình Bóng Quê Nhà, Hương Tóc Mạ Non, Hành Trình Trên Đất Phu Sa, Hồn Quê, Áo Mới Cà Mau… Thanh Sơn được xem là nhạc sĩ tiêu biểu nhất của dòng nhạc quê hương âm hưởng dân ca nam bộ.
Sau đây mời các bạn nghe lại những ca khúc quê hương hay nhất của nhạc sĩ Thanh Sơn:
Hành Trình Trên Quê Hương
Bài hát được nhạc sĩ Thanh Sơn sáng tác vào khoảng đầu thập niên 1970, được ca sĩ Sơn Ca hát lần đầu:
Click để nghe Sơn Ca hát Hành Trình Trên Quê Hương trước 1975
Chim tung bay hót vang trong bình minh
Chân cô đơn áo phong sương hành trình
Từ biển xanh, đồi núi dốc cao xuôi về Cửu Long
Phù sa ngút ngàn hoa nở đón chào huy hoàng.
Tôi đi trên đất thân yêu của tôi
Quên gian nan bước qua bao ruộng đồi
Từ Cà Mau, Đồng Tháp lúa xanh nối liền Trường Sơn
Ngạo nghễ giữa trời kiêu hùng hãnh diện muôn đời.
Hãy rót tràn ly nước dừa xiêm
Từ Bình Định tôi qua Trúc Giang
Uống nước dừa để nhớ quê hương
Quê hương ta biết bao anh hùng
Người Việt Nam 4000 năm trước
Đã từng đánh đuổi quân xâm lăng.
Tôi đi trên đất quê hương Việt Nam
30 năm với nắng mưa nhọc nhằn
Đường còn xa, ta hãy bước theo mặt trời đưa lối
Ngày mai sáng trời ta về ấm lại hương đời.
Sau năm 1975, nhạc sĩ Thanh Sơn chỉ giữ lại đoạn đầu tiên, sau đó đổi lại hầu hết lời hát và đổi tên bài hát thành Hành Trình Trên Đất Phù Sa, nhắc tới hầu hết các địa danh ở vùng quê hương Tây Nam Bộ:
Click để nghe Hương Thủy – Tâm Đoan hát Hành Trình Trên Đất Phù Sa
Chim tung bay hót vang trong bình minh.
Chân cô đơn áo phong sương hành trình.
Từ Long An, Mộc Hóa, Mỹ Tho, xuôi về Gò Công,
Tiền Giang ngút ngàn như một tấm thảm lúa vàng.
Thương em tôi áo đơn sơ bà ba
trên lưng trâu nước da nâu mặn mà.
Hò hò ơi! Cây lúa tốt tươi sông bồi phù sa.
Đẹp duyên Tháp Mười quên đời tảo tần vui cười.
Quýt Cái Bè nổi tiếng ngọt ngây.
Ai ăn “gồi” nhớ mãi miền Tây.
Ngồ ngộ ghê, gái miền Tây má hây hây,
chất phác bao đời, bao thế hệ.
Phù sa ơi! Đậm đà hương quê.
Qua Long Xuyên đến Vĩnh Long, Trà Vinh.
Sông quê tôi thấm trong tim đậm tình.
Phù sa ơi! Ngây ngất bước chân, tôi về không nỡ
ở cũng chẳng đành, thương miền đất ngọt an lành.
Quê hương tôi chín con sông tên Cửu Long.
Dân quê tôi sống quanh năm quen ruộng đồng.
Từ ngàn xưa, cây lúa đã nuôi dân mình no ấm.
Phù sa mát ngọt như dòng sữa mẹ muôn đời.
Đêm trăng thanh chiếu trên sông Cần Thơ.
Vang xa xa thoáng câu ca hò lờ.
Về Tây Đô nhớ ghé Sóc Trăng nghe điệu Lâm Thôn,
Dù Kê hát đình như tình cảm gần gũi mình.
Nắng sớm về trái chín thật mau.
Cơn mưa chiều tưới mát ruộng sâu.
Phù sa ơi! Bốn mùa cây trái đơm bông.
Gái bên trai tình quê thắm nồng.
Điệu dân ca ngọt ngào mênh mông.
Sông quê ơi! Nắng mưa bao ngàn xưa.
Tôi không quên lũy tre xanh hàng dừa.
Về Bạc Liêu nghe hát cải lương rao đờn vọng cổ.
Cà Mau cuối nẻo đôi lời gửi lại chút tình.
Bài Ngợi Ca Quê Hương
Cũng tương tự như bài Hành Trình Trên Quê Hương thì Bài Ngợi Ca Quê Hương cũng được nhạc sĩ Thanh Sơn sáng tác trước 1975, sau này ông đổi tên thành Hồn Quê.
Hai bài hát cùng giai điệu, nhưng lời ca hoàn toàn được nhạc sĩ viết lại. Sau đây là lời bài hát trước 1975:
Tôi đi xem để thấy những gì yêu dấu Việt Nam
Trên quê hương ta đó cố tìm đâu đây chút tình
Tình là đồng ruộng bao la tình là đình làng cây đa
Thương tiếng ru ai bùi ngùi rót trên đất bồi phù sa .
Bên con sông đưa khách chiếc đò nay vắng người xưa .
Nghe xa xa tiếng hát thoáng buồn vây quanh liếp dừa .
Ngày nào mình còn ngây thơ tình học trò đẹp như mơ .
Ôi khói lam ban chiều là biểu tượng tuyệt vời mến yêu.
Chúng ta thích sống đời hòa bình,
Chúng ta hãy ca ngợi hòa bình,
lời hát thay kinh cầu chứng minh
Ôi vui là vui cho cuộc đời mình
Hoà bình ơi đón chờ từ lâu.
Người Việt Nam hãy hoà hợp nhau
Ánh dương soi sáng ngời xóa hận thù thôi binh đao.
Quê hương tôi con gái áo bà ba gánh mạ non
Câu ca dao trên lúa bốn ngàn năm hơn vẫn còn
Còn ruộng đồng còn quê hương!
Còn giọng hò còn yêu thương!
Xin chắp tay lên nguyện cầu.
Tất cả hãy còn với tôi.
Click để nghe Thanh Tuyền – Bùi Thiện hát Bài Ngợi Ca Quê Hương trước 1975
Lời bài hát được viết lại:
Em theo anh qua những cánh đồng thơm lúa Việt Nam.
Nơi bao năm xa cách tưởng chừng hôm nay lớn dần.
Lòng buồn vời vợi xa xôi
Gợi lại kỹ niệm khôn nguôi.
Thương khói lam ban chiều và mái tranh thuở còn nằm nôi.
Cây me che bóng mát mỗi chiều ta đứng chờ nhau.
Dư âm xưa như ngỡ sống lại bên giây phút đầu.
Lời nào ngọt ngào cho nhau
Tình nào hò hẹn mai sau
Thôi hãy xem như cuộc đời ngủ quên chìm vào lắng sâu.
Những năm tháng xa rời bạn bè
Nhớ thương quá cây phượng ngày hè
Mùa nước lên điên điển trổ bông
Bao nhiêu niềm vui ôm trọn vào lòng
Lục bình trôi như dòng đời nổi trôi
Giọt lệ rơi thắm mặn bờ môi
Uống chung nhau chén tình ngất trao để quên thương đau.
Quê hương em con gái áo bà ba gánh mạ non
Câu ca dao trên lúa bốn ngàn năm hơn vẫn còn
Còn ruộng đồng mùi thơm rơm
Đường về nhà càng vui hơn.
Ta hãy đong cho thật tràn
chén tình đậm đà mến thương…
Click để nghe Hương Lan hát Hồn Quê
Sau năm 1975, nhạc sĩ Thanh Sơn hát tác một ca khúc khác có tên gần giống với bài trước 1975, đó là Ngợi Ca Quê Hương Em:
Click để nghe Hương Thủy hát Ngợi Ca Quê Hương Em
Như bức họa tình ca trên lúa
Nghe thoáng xa tiếng hò vọng đưa
Vài thôn nữ hát đưa duyên ngày mùa
Hạt lúa chín đã nuôi ta ngàn xưa…
Những bài hát quê hương khác được nhạc sĩ Thanh Sơn sáng tác sau năm 1975:
Hương Tóc Mạ Non
Nhạc sĩ Thanh Sơn từng chia sẻ rằng bài hát này ông viết tặng cho vợ tên là Hương. Ông nói rằng ngày xưa mỗi lần có dịp đưa vợ về quê Sóc Trăng, dẫn vợ ra bờ đê nhìn đồng lúa xanh, gió chiều phảng phất mùi tóc non làm thơm nồng cả mái tóc người thương, trở thành niềm cảm hứng để ông viết thành bài Hương Tóc Mạ Non.
Nghe em hát câu dân ca sao mượt mà lòng anh thương quá.
Tiếng ngọt ngào nào đong đưa nhớ xa xưa trời trưa bóng dừa
Hẹn hò nhau tình quê hai đứa
Mùi mạ non hương tóc em biết bao kỷ niệm
Nhắc lại thấy thương nghe thật buồn.
Click để nghe Quang Lê – Hà Phương hát Hương Tóc Mạ Non
Hình Bóng Quê Nhà
Quê nhà của nhạc sĩ Thanh Sơn ở Sóc Trăng, và vùng đất quê hương hiền hòa chân chất này luôn ở trong tâm khảm của người con xa xứ, nên trong các bài hát sau này của ông luôn thấp thoáng hình bóng của quê xa:
Về tới đầu làng con chim sáo nhỏ hót vang rộn ràng
Qua nhịp cầu tre, qua mấy con đê thắm đượm tình quê
Bao năm qua cách trở đường xa xuôi ngược bôn ba
Ôi kỷ niệm yêu, mái tranh nghèo tỏa khói lam chiều.
Click để nghr Phi Nhung hát Hình Bóng Quê Nhà
Gợi Nhớ Quê Hương
Quê em hai mùa mưa nắng,
Hai thôn nghèo nối liền bờ đê,
Từng lũy tre xanh nghiêng nghiêng chiều hè,
Như bức tranh gợi tình quê đậm đà…
Click để nghe Bích Phượng hát Gợi Nhớ Quê Hương
Giấc Ngủ Đầu Nôi
Hôm nay về quê hương
Nhớ lại chuỗi ngày mến thương
Sau nhiều năm cách xa ruộng vườn
Đi qua con sông qua cánh đồng phút giây chạnh lòng
Click để nghe Thạch Thảo hát Giấc Ngủ Đầu Nôi
Áo Mới Cà Mau
Nghe nói Cà Mau xa lắm
Ở cuối cùng bản đồ Việt Nam
Ngại chi đường xa không tới
Về để nói với nhau mấy lơi.
Click để nghe Phi Nhung hát Áo Mới Cà Mau
Bạc Liêu Hoài Cổ
Nghe tiếng đàn ai rao sáu câu
Như sống lại hồn Cao Văn Lầu
Về Bạc Liêu danh tiếng ôn lại giấc ngủ vàng son
Một thời để nhớ ngày đó xa rồi…
Click để nghe Hương Lan hát Bạc Liêu Hoài Cổ
nhacxua.vn biên soạn