Trước khi dinh Độc Lập được kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế và xây dựng từ năm 1962, tòa nhà này đã mang một diện mạo khác tráng lệ hơn, bề thế và đồ sộ hơn. Kiến trúc cũ của dinh Độc Lập đã vĩnh viễn bị xóa sổ vào năm 1962 sau gần 100 tồn tại, để lại sự tiếc nuối cho nhiều người.
Năm 1867, Pháp chiếm xong Nam kỳ lục tỉnh, thì chỉ 1 năm sau đó thống đốc Nam Kỳ đã cho khởi công xây dựng dinh thống đốc trên diện tích 12 ha, với đồ án do kiến trúc sư Achille-Antoine Hermitte thiết kế, phần lớn vật liệu được mang từ Pháp sang.
Dinh thống đốc Nam Kỳ ban đầu được đặt tên là dinh Norodom, theo tên nhà vua của nước Cao Miên thời đó. Sở dĩ Pháp đặt cái tên này là vì muốn thể hiện sự ủng hộ đối với ông vua nước Cao Miên vừa mới trở thành thuộc địa của Pháp trong năm 1868, cũng là năm khởi công xây dinh thống đốc Nam Kỳ.
Dinh Norodom được hoàn thành năm 1871, mang phong cách kiến trúc tân Baroque, ảnh hưởng từ kiến trúc Ý thời kỳ Baroque của thế kỷ 16-17.
Kiến trúc dinh hình chữ T, phía trước có hai dãy cửa sổ hình vòm cung nhìn ra đại lộ đằng trước cũng được đặt tên là Norodom.
Màu tường nguyên thủy của dinh là vàng nhạt, trên nền đá granit nhập khẩu từ Pháp. Mặt tiền được trang trí bởi các chạm khắc bằng đá trắng mịn. Gian trung tâm của dinh có sàn lát đá cẩm thạch, còn các tầng khác thì được lát gạch.
Văn phòng và phòng tiếp tân chính thức của dinh nằm ở tầng trệt, với các phòng ở của thống đốc ở trên. Ở phần chân chữ T là sảnh tiếp tân và các phòng khiêu vũ liền kề, bao quanh là cây xanh mát.
Từ 1871 đến 1887, dinh Norodom là nơi ở và làm việc của các Thống đốc Nam kỳ nên gọi là dinh Thống đốc Nam kỳ.
Từ 1887 đến 1945, thống đốc Nam Kỳ chuyển sang sử dụng dinh phó soái (tức dinh Gia Long) ở gần đó, còn dinh Norodom thuộc về các Toàn quyền Đông Dương nên lại được gọi là dinh Toàn quyền.
Tuy nhiên, dinh chỉ được sử dụng làm nơi làm việc cho Toàn quyền Đông Dương cho đến năm 1906. Khi Phủ Toàn quyền Đông Dương ở Hà Nội được xây dựng xong thì các Toàn quyền chuyển ra Hà Nội sinh sống và làm việc. Từ đó dinh Norodom chỉ còn lại các cơ quan thuộc Phủ Toàn quyền (cơ quan liên bang) đặc trách ở Nam Kỳ. Mặc dù vậy dân gian vẫn quen gọi đây là dinh Toàn quyền.
Ngày 9 tháng 3 năm 1945, dinh Norodom trở thành nơi làm việc của chính quyền Nhật ở Việt Nam, nhưng đến tháng 9 năm 1945 thì Pháp trở lại chiếm Nam Bộ, dinh Norodom trở lại thành trụ sở làm việc của Cao ủy Pháp tại Đông Dương, một chức vụ gần tương đương với chức vụ Toàn quyền thời thuộc địa.
Sau năm 1954, người Pháp rút khỏi Việt Nam, dinh Norodom được Pháp bàn giao lại cho đại diện của Quốc gia Việt Nam là Thủ tướng Ngô Đình Diệm.
Năm 1955, Ngô Đình Diệm trở thành tổng thống, ông đổi tên dinh Norodom thành Dinh Độc Lập. Từ đó Dinh Độc Lập trở thành biểu tượng của chính quyền, cũng như là nơi ở và làm việc của Tổng thống (còn được gọi là Dinh Tổng thống), là nơi chứng kiến nhiều biến cố chính trị.
Năm 1962, dinh bị phe đảᴏ ᴄhính làm sập toàn bộ phần chính cánh trái của dinh. Do không thể khôi phục lại nguyên trạng, tổng thống đã cho san bằng dinh và xây một dinh thự mới ngay trên nền đất cũ theo đồ án thiết kế của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, là công trình vẫn còn lại cho đến ngày nay.
Kiến trúc mới của Dinh Độc Lập được thiết kế hiện đại hơn, nhưng đã kém đi phần đồ sộ, bề thế, vì vậy nhiều người vẫn tiếc kiến trúc cũ của dinh.
Bên trên là những tấm ảnh của dinh Norodom đã được phục chế màu, còn dưới đây là hình ảnh gốc của dinh từ đầu thế kỷ 20:
Một số hình ảnh của nội thất dinh Norodom:
Hình ảnh khuôn viên dinh:
Một số hình ảnh khác của dinh Norodom:
Đông Kha (nhacxua.vn) biên soạn
Hình ảnh của manhhai flickr
