Một trong những nét kiến trúc đại diện cho thành phố sương mù Đà Lạt chính là những tòa biệt thự cổ Đà Lạt. Với kiến trúc Pháp đặc trưng cùng với các yếu tố kiến trúc phù hợp với thời tiết, cảnh quan Đà Lạt, những căn biệt thự cổ ở đây đem lại cảm giác mãnh liệt về vẻ đẹp “một thời hoàng kim”, vẻ đẹp về một thời đại của Đà Lạt đang dần bị lãng quên.
Thành phố Đà Lạt hiện đang lưu giữ, tôn tạo hơn 2000 ngôi biệt thự cổ, và phố núi thơ mộng này được ví như “bảo tàng kiến trúc quốc gia”. Ngoài những kiến trúc nổi tiếng của Nhà thờ Con Gà, Cao đẳng sư phạm, Ga Đà Lạt, Dinh Bảo Đại… Đà Lạt còn có những biệt thự ẩn hiện trong nhiều con đường rợp bóng thông xanh, vừa ma mị vừa mang sức hút kỳ lạ đối với du khách.
–
Kiến trúc biệt thự cổ Đà Lạt là một phần của kiến trúc bản địa (dựa vào cảnh quan thời tiết khu vực) và kiến trúc tân cổ điển (hơi hướng lâu đài phục hưng Pháp) với mái dốc, ống khói và cửa sổ mái. Do Đà Lạt mưa nhiều và lạnh nên mái dốc và tường đá dày là hai “chất liệu” người Pháp kết hợp từ đặc trưng Đà Lạt vào các công trình kiến trúc. Ngoài những đặc trưng chung đó thì hầu hết các biệt thự cổ đều có những cách điệu riêng để thể hiện cá tính của gia tộc chủ sở hữu.
Nhắc tới những biệt thự cổ ở Đà Lạt, không thể không nhắc đến ngôi biệt thự có thể xem là nổi tiếng nhất và lâu năm nhất còn lại, được biết đến với cái tên dinh tỉnh trưởng Đà Lạt, là tư dinh của những người đứng đầu Đà Lạt. Thời thập niên 1950, nơi này thuộc về ông thị trưởng Đà Lạt, kiêm tỉnh trưởng tỉnh Tuyên Đức, nên từ đó thường được gọi là Dinh Tỉnh Trưởng.
Dinh nằm trên một ngọn đồi cách chợ Đà Lạt chỉ vài trăm mét theo đường chim bay, cuối đường Lý Tự Trọng hiện nay. Từ trên dinh có thể nhìn bao quát được gần trọn vẹn thành phố mộng mơ.
Được xây dựng theo phong cách Pháp với một tòa dinh thự đồ sộ 2 tầng lầu và một tầng trệt. Dinh Tỉnh Trưởng là một trong những kiến trúc được người Pháp xây dựng sớm nhất ở Đà Lạt (từ trước năm 1910), đến nay đã tồn tại hơn 100 năm đang nằm khiêm tốn, lạc lõng trước những toà nhà hiện đại với lối kiến trúc pha tạp.
Tầng trên cửa sổ mở ra 4 hướng: phía nam nhìn ra khu chợ và khu người Việt, phía bắc nhìn lên hướng núi Lang Biang, phía đông nhìn xuống hồ, phía tây nhìn sang phía đồi ấp Mỹ Lộc. Một thời, nơi đây từng là Bảo tàng Lâm Đồng. Khi bảo tàng dời về đường Hùng Vương (P.10, Đà Lạt), thì dinh bị bỏ hoang phế.
Một thời, nơi đây từng là Bảo tàng Lâm Đồng nhưng sau đó lại bị bỏ hoang phế khi bảo tàng dời về đường Hùng Vương (P.10, Đà Lạt). Đến năm 2011, tỉnh Lâm Đồng có chủ trương giao cho một nhà đầu tư tôn tạo công trình để khai thác kinh doanh, nhưng họ lại không thực hiện.
Năm 2019, ba phương án kiến trúc khu vực đồi Dinh tỉnh trưởng thuộc quy hoạch chi tiết Khu trung tâm Hòa Bình, TP Đà Lạt (Lâm Đồng) được trưng bày và vấp phải nhiều sự phản đối từ dư luận.
Đến tháng 10 năm 2021, UBND tỉnh Lâm Đồng đã chọn phương án nâng dinh Tỉnh trưởng Đà Lạt lên 28 m so với vị trí ban đầu, đồng thời xây dựng tổ hợp khách sạn, thương mại, trung tâm hội nghị 1.500 chỗ. Tuy nhiên phương án này tiếp tục bị nhiều người phản đối vì không bảo tồn được nguyên vẹn di sản độc đáo này, và cũng là mảng xanh duy nhất còn lại ở khu vực trung tâm Đà Lạt.
Một số hình ảnh biệt thự Pháp nổi tiếng khác ở Đà Lạt:
–
Mỗi căn biệt thự dường như đều có một “số mệnh” riêng từ khi sinh ra, có những căn bị nhà nước trưng dụng làm văn phòng, một số khác trở thành resort, vài căn bị bỏ hoang, rất ít căn thuộc sở hữu tư nhân và rất nhiều biệt thự vẫn còn “long đong” chưa được “định đoạt”.
–
–
–
Những trục đường chính có nhiều biệt thự cổ Đà Lạt gồm: Trần Hưng Đạo (khu Cadasa resort), đường Hoàng Diệu, đường Trần Bình Trọng (bao gồm cả khu biệt điện Trần Lệ Xuân) và một số đường hẻm dốc khác.
–
Những khu có biệt thự cổ đẹp nhất Đà Lạt còn đến hiện nay là Anna Mandara Dalat resort, Cadasa resort, khu biệt điện Trần Lệ Xuân và trung tâm lưu trữ quốc gia IV.
–
–
–
–
Biệt điện Trần Lệ Xuân
Khu biệt điện Trần Lệ Xuân có 3 biệt thự tuyệt đẹp là Hồng Ngọc, Lam Ngọc (có nơi gọi là Lâm Ngọc), Bạch Ngọc và khu vườn Nhật Bản lúc nào cũng xanh mướt cỏ cây.
Nằm ở số 2 đường Yết Kiêu, xung quanh là khu hành chính của công an thành phố, biệt điện Trần Lệ Xuân hơi “ẩn mình” so với nhiều điểm du lịch khác. Nơi này vắng vẻ so với những điểm du lịch mới nổi, trong khi khu biệt điện này mang vẻ đẹp rất trang nhã.
–
Với khuôn viên rộng 13.000 m2, khu biệt điện bao gồm biệt thự Bạch Ngọc với hồ bơi nước nóng hiện đại, biệt thự Lâm Ngọc nằm bên vườn hoa Nhật Bản và Hồng Ngọc với view toàn cảnh thành phố Đà Lạt xinh đẹp, trong đó biệt thự Lam Ngọc còn được trang bị hầm trú ẩn và đường hầm thoát hiểm riêng. Khu biệt điện được trùng tu và mở cửa lại vào năm 2008 và đồng thời trở thành trung tâm lưu trữ quốc gia IV.
–
Nơi đẹp nhất trong khu biệt điện này có lẽ là vườn hoa Nhật Bản với sự chăm chút tỉ mỉ và đặc biệt là hồ nước thiết kế thành bản đồ hình chữ S của Việt Nam. Biệt thự Lam Ngọc nằm bên khu vườn này với cổng hoa rực rỡ sắc màu đẹp không kém gì những biệt thự của Âu châu.
–
–
Một số hình ảnh khác của khu biệt thự cổ trên đường Trần Hưng Đạo (Cadasa resort)
Khu biệt thự cổ Lê Lai (Ana Mandara Dalat Resort)
Hình ảnh biệt thự cổ Đà Lạt trước năm 1975
–
–
–
–
–
Một số hình ảnh của Lang-Bian Palace từ thập niên 1920. Sau năm 1954 đổi lại thành Dalat Palace:
nhacxua.vn biên soạn
