Lệ Thu và Khánh Ly là 2 trong 3 nữ danh ca nổi tiếng nhất của làng nhạc Sài Gòn trước 1975. Người ta thường đồn rằng giới nghệ sĩ rất phức tạp và thường ít có mối quan hệ chân thành, tuy nhiên điều đó dường như không đúng với những nghệ sĩ ngày xưa, những người luôn tôn trọng và ngưỡng mộ lẫn nhau, tiêu biểu là tình bạn hơn nửa thể kỷ của Khánh Ly và Lệ Thu.
Trong một bài viết tưởng nhớ Lệ Thu đăng trên VnExpress, Khánh Ly chia sẻ về tình bạn đó:
“Lệ Thu và tôi có lại một tình bạn không thân không sơ, lúc gần lúc xa trong suốt nửa thế kỷ. Có lúc tình bạn chúng tôi không hoàn toàn êm ấm. Chúng tôi có thể có những điều không ưng ý nhau nhưng đã cùng trải qua vui buồn. Nửa thế kỷ. 50 năm. Ôi, một đời người thử hỏi được mấy lần 50 năm.”
Trong talkshow cuối cùng mà Lệ Thu tham gia vào tháng 10/2020 là Bước Chân Dĩ Vãng, ca sĩ Lệ Thu kể lại rằng cô và Khánh Ly lần đầu gặp nhau vào khoảng cuối thập niên 1950 khi cả hai còn rất nhỏ, cùng tham gia trong ban thiếu nhi Tuổi Xuân của nhạc sĩ Ngọc Bích. Lúc đó đang ở trong phòng thu, vì Lệ Thu hát quên lời nên bị la, tủi thân và ngồi khóc, Khánh Ly thấy vậy nên lại an ủi và hỏi thăm. Từ đó biết nhau, nhưng không thân thiết.
Vài năm sau đó, Lệ Thu trở thành một tên tuổi nổi tiếng ở khắp các phòng trà Sài Gòn, trong khi đó Khánh Ly (nhỏ hơn 2 tuổi) vẫn vô danh trong làng nhạc, số phận đẩy đưa trôi dạt lên Đà Lạt.
Năm 1963, Khánh Ly gặp lại chàng sĩ quan không quân Lưu Kim Cương tại thành phố sương mù, ông khuyên Khánh Ly trở về Sài Gòn ca hát và nhắc đến Lệ Thu:
“Hiện nay có một ca sĩ mới nổi, hát bài Tiễn Em hay lắm. Em có nghe Lệ Thu hát bao giờ chưa?”.
Khánh Ly trả lời: “Em không biết. Em ở trên này làm sao mà nghe”.
Lúc đó Khánh Ly không biết rằng Lệ Thu danh tiếng kia chính là cô bạn “khóc nhè” khi hát trong ban Hoa Xuân năm xưa.
Từ khoảng giữa thập niên 1960, Lệ Thu chính là ca sĩ đầu tiên gắn bó với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, đã cùng vị nhạc sĩ tài hoa này hát du ca khắp các trường đại học, như Luật Khoa, Văn Khoa, Y Khoa… Trong một lần hát ở Đại học Dược Khoa, Lệ Thu nói với Trịnh Công Sơn rằng đó là lần cuối cô đi hát du ca như vậy, vì đã nhận lời Jo Marcel hát độc quyền cho phòng trà Queen Bee.
Sự kết thúc hợp tác đó đã mở đầu cho một điều mới hơn, lớn lao hơn, đó là cặp đôi nghệ sĩ lừng lẫy Trịnh Công Sơn – Khánh Ly. Trong nỗ lực tìm người thay thế Lệ Thu, nhạc sĩ họ Trịnh đã tìm được Khánh Ly, một sự thay thế rất xứng đáng, và thậm chí còn phù hợp hơn vì chất giọng Lệ Thu sang cả chuẩn mực, vốn chỉ phù hợp với không gian thính phòng hoặc phòng trà, còn giọng hát có phần bản năng của Khánh Ly rất thích hợp với các sân khấu ngoài trời, hát cho sinh viên nghe.
Sau khi Khánh Ly về lại Sài Gòn khoảng 1967-1968, tham gia sinh hoạt văn nghệ và dần dần trở thành một nữ danh ca, sau đó còn là một bầu show quản lý phòng trà, Khánh Ly thường xuyên mời Lệ Thu hát cho phòng trà Tự Do mà cô đứng ra quản lý. Ngược lại, khi Lệ Thu khai thác phòng trà Lê Lai thì Khánh Ly cũng là ca sĩ quen thuộc. Mối quan hệ giữa họ thời đó điểm, như Khánh Ly nói, là không thân không sơ, trân trọng lẫn nhau.
Thời đó, cánh báo chí và cả khán giả hay đồn đoán Lệ Thu và Khánh Ly không ưa nhau vì “một rừng không thể có hai hổ”, và nói rằng các show thường chỉ mời Lệ Thu hoặc Khánh Ly, đơn giản vì họ không mời 2 ngôi sao cùng dòng nhạc cũng như không đủ tiền trả cùng lúc 2 người.
Tuy nhiên với Khánh Ly, cô luôn nói rằng mình xem Lệ Thu như là đàn chị, “…mà đã là đàn chị thì không so sánh. Hát chung với chị Lệ Thu, tôi chỉ được thêm chứ không mất đi thứ gì” (Khánh Ly). Ngoài ra cô cũng cho biết khi Lệ Thu sang năm 1979, cô là người đã ký giấy bảo lãnh, nói ra điều đó để chứng tỏ rằng giữa họ không hề có hiềm khích nào như tin đồn. Ngoài ra, nếu xem lại loạt ảnh chung của 2 nữ danh ca cũng có thể phần nào sự thân thiết của họ.
Đầu thập niên 1970, Lệ Thu cùng chồng là nhà báo Hồng Dương thực hiện băng nhạc Tứ Quý, ngoài giọng hát Lệ Thu, còn mời thêm Khánh Ly, Duy Trác và Tuấn Ngọc tham gia.
Mối quan hệ của Lệ Thu và Khánh Ly trước 1975, nếu gọi là thân thiết thì nếu là người ngoài không ai chắc, nhưng chắc chắn là giữa họ có sự tôn trọng lẫn nhau về tài năng. Điều đó được chứng minh rằng họ luôn hợp tác và giúp đỡ nhau mỗi khi 1 trong 2 người mở phòng trà. Khi Khánh Ly mở phòng trà Khánh Ly (tức phòng trà Tự Do), Lệ Thu luôn là giọng ca góp mặt thường xuyên nhất với vai trò “vedette” (gương mặt sáng giá).
Ngược lại, khi Lệ Thu đứng ra khai thác phòng trà Lê Lai thì Khánh Ly là người góp mặt thường xuyên nhất:
Phòng trà Lê Lai của Lệ Thu thời điểm 1971-1972 lúc nào cũng ghi dòng chữ: sự góp mặt đặc biệt, độc đáo của Khánh Ly.
Sang đến hải ngoại, mối quan hệ giữa Khánh ly và Lệ Thu càng gắn bó hơn, có lẽ là vì gần ngang tuổi, cùng hát nhạc trữ tình, và đặc biệt là cùng có hoàn cảnh, nỗi niềm tha hương như nhau, đã từng trải qua những mối duyên tình lận đận nên dễ dàng tâm sự, thông cảm với nhau.
Trước 1975, Khánh Ly và Lệ Thu chưa từng hát song ca, đến sau khi sang hải ngoại, 2 nữ danh ca song ca rất nhiều lần trong các liveshow, đặc biệt là trong 2 CD nhạc Như Cánh Vạc Bay và Đêm Hạ Hồng. Những bản song ca của Khánh Ly – Lệ Thu trong 2 CD này đến nay vẫn được rất nhiều người yêu thích, đó là các ca khúc Tiếng Sáo Thiên Thai, Như Cánh Vạc Bay, Tuổi Xa Người, Giọt Mưa Trên Lá, Hoa Rụng Ven Sông, Tiếng Thu, Tôi Trở Về Thành Phố, Sầu Đông, Mây Lang Thang…
Mời các bạn nghe lại những bản thu âm này được tuyển chọn trong video sau đây:
Click để nghe song ca Khánh Ly – Lệ Thu
Vào tháng 11 năm 2019, Khánh Ly thực hiện liveshow với chủ đề Tạ Ơn được tổ chức tại San Jose, Orange County, đây là cũng là lần cuối cùng mà Lệ Thu và Khánh Ly song ca trên sân khấu.
Click để xem lần song ca cuối cùng của Khánh Ly – Lệ Thu
Tháng 10 năm 2020, Jimmy TV thực hiện talkshow Bước Chân Dĩ Vãng số đầu tiên, với khách mời là Khánh Ly và Lệ Thu, và đó cũng là lần cuối cùng 2 nữ danh ca này cùng nhau xuất hiện trước truyền thông. Chỉ 1 tháng sau đó, Lệ Thu bị nhiễm nCoV và qua đời vào ngày 15/1/2021 sau thời gian được cứu chữa tích cực, để lại thương tiếc cho hàng triệu người hâm mộ.
Click để xem talkshow Bước Chân Dĩ Vãng #1
Sau đây, mời các bạn xem thêm một số hình ảnh Khánh Ly – Lệ Thu chụp chung được phát trên The Jimmy TV:
Bài: Đông Kha
