Trong kho tàng âm nhạc phong phú đa sắc màu của miền Nam trước 75, có nhiều bài hát ma mị mang yếu tố hoang đường, mang những hình ảnh yêu ma, hồn lìa khỏi xác. Bài viết này xin giới thiệu 1 số bài hát tiêu biểu để nghe trong mùa Halloween năm nay.
Nếu bạn là người yêu thích nhạc xưa, hãy theo dõi kênh YouTube này để nghe đọc các bài cảm nhận về âm nhạc (phân tích ý nghĩa, hoàn cảnh sáng tác, tiểu sử ca nhạc sĩ): LINK YOUTUBE < Click
Yêu tinh tình nữ đi tìm người yêu
kêu vang lời hú trong chiều tịch liêu
Đó là lời của ca khúc Yêu Tinh Tình Nữ được nhạc sĩ Phạm Duy sáng tác ở Sàigòn đầu thập niên 70. Dưới tên bài hát, ông cho in thêm dòng chữ: “Tặng Pauline Ngọc”. Từ đó, khi gặp người ca sĩ này, nhiều nhà báo, đồng nghiệp thường gọi đùa: “yêu tinh tình nữ tới kìa”. Không rõ vì sao Phạm Duy lại đề tặng kiều nữ Pauline Ngọc bài hát này. Cô là ca sĩ nhạc trẻ trước 75, hát nhiều ca khúc nhạc Pháp và thu âm trong các băng Tình Ca Nhạc Trẻ của Vũ Xuân Hùng thực hiện trước 75.
Cùng xem lại lời bài hát “rùng rợn” này:
Yêu tinh tình nữ đi tìm người yêu,
kêu vang lời hú trong chiều tịch liêu,
yêu tinh mặt trắng như vôi,
ôi sâu thẳm mắt em soi,
không gian ma quái của loài người.
Yêu tinh tình nữ xưa là tiên nga,
Xin theo trần thế đi tìm đam mê,
Sau khi gặp giấc mơ hoa,
Oan khiên đập vỡ tim ra,
Tiên nga thành kiếp yêu ma.
Bài hát Yêu Tinh Tình Nữ do Julie Quang trình bày
Mở đầu bài hát là giới thiệu nhân vật “yêu ma”, xưa kia vốn là tiên nga, sau đó cô giáng trần vì một mối tình si. Đây là câu chuyện quen thuộc trong truyện cổ tích hoặc truyền thuyết ở phương đông. Sau đó, mối tình tiên – phàm này bị phát giác, đổ vỡ. Chỉ vì si tình mà người-tiên phải chịu số phận bị đày thành kiếp yêu ma. Vì không cam tâm số phận, yêu-ma đó phải vất vưởng đi tìm/đi đòi lại người tình yêu dấu:
Trả lại người yêu tôi đây,
Người yêu dấu người hào hoa phong nhã như tơ trời.
Anh ơi! Anh ơi trả lại người tôi trong tay,
Còn dư hương làn hơi ấm thơm ngát tình đời.
Người ơi!
Trả lại tôi, trả lại tôi đây người xưa thường kể chuyện cho tôi nghe,
Chuyện Loan và Dũng,
Chuyện yêu đương suốt đời
Câu chuyện tình Loan và Dũng nổi tiếng trong tiểu thuyết thời tiền chiến Đoạn Tuyệt của Nhất Linh được nhắc tới trong bài hát này, như là một khát vọng của người con gái yêu ma. Khát vọng được đổi thay, vượt qua số phận khắc nghiệt để trở về bên người mình yêu.
Người trai trong bài hát này có lẽ cũng giống như Dũng trong tiểu thuyết Đoạn Tuyệt: là người lý tưởng, sống kiêu bạt, thẳng thắn, có sức sống mãnh liệt. Có lẽ vậy mà người tiên nữ chấp nhận từ bỏ thân phận thần tiên để được ở bên anh, để được cảm nhận những cảm xúc của người trần tục. Ngoài kể chuyện Loan và Dũng cho người yêu nghe, anh chàng này còn hát rất hay những bài tình ca tiền chiến của Đặng Thế Phong hay Văn Cao:
Trả lại tôi, trả người tôi yêu người hay hát cho tôi nghe
Bài ca tiền chiến của Đặng Thế Phong hay Văn Cao tuyệt vời.
Yêu tinh tình nữ đi tìm tình thương,
Ôi duyên tình cũ, ôi thời vàng son,
Dương gian đầm ấm mơn man
hoa thiên đường dẫu cao sang,
Ôi âm ti vắng tiếng bụi hồng.
Yêu tinh tình nữ suốt đời thành tinh,
Đi theo người sống đi đòi tình trinh,
Len trong thù oán vang vang
Trôi trong biển máu mang mang,
Em đi đòi tiếng yêu thương
Trả lại người yêu tôi đây
Trả lại người yêu tôi đây
Trả lại người yêu tôi đây
Trả lại người yêu tôi đây
Thiên đường dẫu có cao sang, nhưng dương gian mới mang lại cảm xúc đầy tính con người cho đôi tình nhân. Cho dù mối tình tiên – phàm vốn bị cấm kỵ nơi tiên giới, nhưng người tiên nữ chấp nhận được một lần ngắn ngủi sống theo con tim của mình, dù biết kết cuộc là sẽ bị đày ở cõi âm ti.
Bài hát Yêu Tinh Tình Nữ do Thanh Lan trình bày
Bài hát Chuyện Tình Liêu Trai của nhạc sĩ Vinh Sử sáng tác với bút hiệu Hàn Ni, đến nay chỉ ghi nhận bản thu âm duy nhất của ca sĩ Bùi Thiện thu âm trước 75. Bài hát có câu chuyện như trong tiểu thuyết Liêu Trai Chí Dị:
Chuyện tình mang liêu trai mà sao thời nay vẫn có
Người từ nơi thiên thu về xin thiệp cưới chung tên
Huyền hoặc nên tôi xin viết lên câu ca ngọt mềm
Để ai đang yêu êm đềm làm điển hình mà tha thiết thêm.
Mời bạn nghe sau đây chuyện ma tình yêu đẹp nhất
Mẹ nàng trong cơn mơ gặp con đòi lễ vu quy
Mẹ chàng đang đêm đen bỗng dưng chiêm bao ngỡ ngàng
Thấy con trai yêu rõ ràng hiện về đòi xin cưới nàng.
Ngày cưới chú rể cô dâu vô hình
Đàn gái bên trai chung mâm linh đình
Mà chợt lòng thầm như xót xa.
Ngày cưới gái trai ra xem tưng bừng
Người chết se duyên liêu trai chưa từng
Kìa lễ vật trầu cau chúc mừng.
Chàng từ trong thiên thu hợp hôn nàng nơi cõi chết
Kể bạn nghe cho vui hầu quên cuộc sống bôn ba
Bằng lời ca mênh mang chúc cho cô dâu huy hoàng
Chú rể keo sơn bên nàng, chuyện vợ chồng nghìn năm đá vàng.
Chuyện Tình Liêu Trai trình bày Bùi Thiện
Mỗi lần nghe lại giọng hát Bùi Thiện với bài này, tôi lại thấy rùng mình. Đó là bởi vì nội dung lời hát có chuyện tình yêu ma cùng giọng hát quá ma mị của Bùi Thiện. Ca sĩ Bùi Thiện vốn là một văn công được đào tạo ở miền Bắc thập niên 1960. Sau đó do không chịu được sự bức bối của không khí văn nghệ của miền Bắc, ông đã trốn vào Nam sau một chuyến công tác, rồi trở thành giọng ca được yêu thích khi song ca cùng Sơn Ca và Thanh Tuyền.
Nội dung bài Chuyện Tình Liêu Trai kể về đôi tình nhân đã qua đời, có thể là họ đã tự quyên sinh cùng nhau vì mối tình trắc trở không được chấp thuận. Tuy nhiên, vì không cam tâm, nên họ đã báo mộng về cho gia đình để hai bên gia đình tổ chức đám cưới ma cho họ:
Người từ nơi thiên thu về xin thiệp cưới chung tên
…
Mẹ nàng trong cơn mơ gặp con đòi lễ vu quy
Mẹ chàng đang đêm đen bỗng dưng chiêm bao ngỡ ngàng
Thấy con trai yêu rõ ràng hiện về đòi xin cưới nàng.
Trong ngày cưới, không có cô dâu hay chú rễ. Hai bên nhà trai gái vẫn chung mâm linh đình nhưng cùng xót xa số phận của đôi uyên ương. Có lẽ họ chết đi nhưng chưa thể siêu thoát mà vẫn báo mộng về cho gia đình để hoàn thành nguyện ước mà lúc sống đã không có được: “Chàng từ trong thiên thu hợp hôn nàng nơi cõi chết”
Tác giả kể lại câu chuyện tình liêu trai này để nhắn gửi những đôi tình nhân/vợ chồng khác ở trên đời, mong họ hãy thêm tha thiết với nhau, keo sơn để cùng nghìn năm đá vàng, vì không phải những ai yêu nhau cũng may mắn được ở bên nhau trọn đời.
Huyền hoặc nên tôi xin viết lên câu ca ngọt mềm
Để ai đang yêu êm đềm làm điển hình mà tha thiết thêm.
…
Bằng lời ca mênh mang chúc cho cô dâu huy hoàng
Chú rể keo sơn bên nàng, chuyện vợ chồng nghìn năm đá vàng.
Bài hát nhạc vàng ma rợn người nhất vẫn là Chuyện Người Đẹp Đêm Trăng của nhạc sĩ Ngân Giang được Giao Linh và Đức Minh trình bày trước năm 75. Chỉ cần nghe nhạc dạo đầu, người nghe đã có thể bị lạnh sương sống. Nội dung bài hát là câu chuyện được lấy cảm hứng từ biệt thự ma ở Đà Lạt. Cứ mỗi đêm trăng, có một người con gái xõa tóc buồn trong ngôi nhà hoang huyền bí nằm giữa rừng thông:
Cứ mỗi độ trăng lên.
Nơi ngôi nhà huyền bí mập mờ giữa hàng thông
Có một người con gái nhan sắc thật liêu trai ngồi xõa tóc nhìn trăng
bài hát Chuyện Người Đẹp Đêm Trăng – Đức Minh & Giao Linh
Không ai biết nàng-ma này ở đó tự bao giờ. Chỉ biết rằng nàng có một chuyện tình đau thương, mỗi đêm ôm mặt xõa tóc, khóc nức nở đầy ai oán:
Nàng ngồi đã bao thu.
Có phải vì đợi ai hay có phải vì hận ai
Bí mật chuyện đời.
Hay bí mật chuyện tình
Nàng cười quên hận khúc.
Rồi lại ôm mặt khóc
Nức nở đau thương
Ngoài kia lá vẫn rơi vẫn rơi
Vi vu tiếng thông buồn.
Lạc loài tiếng quạ đêm
Vọng đâu đây câu hẹn tình muôn kiếp
Cũng dưới đêm trăng này, ta cùng trăng có nhau
Gió mây ơi làm nhân chứng chuyện tình
Ôi chuyện tình một đêm trăng sáng tỏ
Khi hương ái ân nồng, ái ân nồng
Ta cho chàng tất cả.
Nào ngờ đêm chưa qua, trăng chưa tàn
Chàng giết ta
Nghe đến đây, khán giả có thể biết lý do vì sao nàng lại trở thành một oan hồn tội nghiệp. Nàng bị chính người tình giết ngay sau khi ái ân mặn nồng trong một đêm trăng sáng tỏ. Rồi từ đó trở thành ma nữ hận tình, hận người sau cuộc tình cay đắng.
Cứ mỗi độ trăng lên ta nghe hận tình cũ hận người đã phụ ta
Bởi cuộc tình cay đắng.
Ta vẫn buồn thiên thu từng đêm vẫn chờ trăng
Một lần giữa đêm thu.
Bỗng trời buồn đổ mưa trăng gió trở về đường xưa
Tiếng vọng hồn người.
Hay sét của lệnh trời
Bình địa ngôi nhà cũ.
Còn người mang nợ kia không còn dây oan
Sau 1975, nhạc sĩ Quốc Dũng cũng sáng tác một bài hát có nội dung rùng rợn là Người Về Từ Lòng Đất. Câu chuyện người trai đã chết trở về thăm người yêu trong một đêm mưa giông bão bùng:
Đêm nay nơi thâm sâu âm u
từng cơn gió lùa bên muôn cây reo vi vu
Tựa như tiếng than vãn bao đau thương miên man suốt trong đêm trường
Trên không gian mênh mang mây đen
tìm nhau kéo về ầm ầm mang theo mưa giông
từng cơn bão bùng bao la vây quanh bên anh, nghĩa trang lạnh lùng
Theo cơn giông đang dâng lên cao
cùng tia sấm gào anh lê đôi chân phiêu diêu
về nơi gác phòng nơi em đang cô đơn trong đớn đau âm thầm
Gió vẫn reo lời hát, bao giờ em quên, bao giờ em quên chuỗi ngày êm đềm
Gió vẫn reo lời hát, bao giờ em quên, bao giờ em quên
Gió vẫn reo lời hát, bao giờ em quên, bao giờ em quên mối tình thắm nồng
Mang theo bao yêu thương đêm đêm
hồn anh trở về thăm em đang trong cơn mê
nhìn em khóc thầm khi anh rưng rưng quay chân, nghĩa trang lạnh lùng
Đôi tình nhân yêu nhau tha thiết, nhưng người trai đã bất ngờ bị bệnh, hoặc tai nạn nên sinh ly tử biệt:
Xưa khi ta bên nhau chung đôi
tình yêu thắm nồng như muôn bông hoa xinh tươi
đời đang rất vui ôi ta đâu hay hôm nay mỗi người một thế giới.
Kết thúc bài hát là những lời ai oán não nề:
Em yêu ôi thôi mau quên đi
tình yêu não nề đang miên man trong cơn mê
để anh trôi về mộ phần lạnh lùng vơi đi nỗi đau âm thầm.
Trong các bài hát buồn nói về cái chết, nổi tiếng nhất có lẽ là bài Chủ Nhật Buồn của tác giả người Hungary, được Phạm Duy chuyển lời Việt. Bài hát là một câu chuyện tình buồn với những ca từ đầy ám ảnh người nghe:
Trước quan tài
khói hương mờ bốc lên như vạn ngàn lời
dẫu qua đời mắt tôi cười
vẫn đăm đăm nhìn về người
Hồn lìa rồi nhưng em ơi
tình còn nồng đôi con ngươi
Độc giả có thể đọc thêm bài viết chi tiết về bài hát Chủ Nhật Buồn tại link này: https://nhacxua.vn/chu-nhat-buon-huyen-thoai-ve-bai-ca-tuyet-mang/
Nhạc sĩ Phạm Duy còn có một bài hát có yếu tố rùng rợn khác là Đừng Bỏ Em Một Mình. Ông là một thiên tài trong sáng tác nhạc và cả phổ nhạc từ thơ. Nguyên tác bài thơ này là của nữ thi sĩ Minh Đức Hoài Trinh, nội dung là lời kêu than của người thiếu nữ bị chết đương giữa xuân thì.
Trong quan tài lạnh lẽo, người thiếu nữ liên hồi kêu lên “Đừng bỏ em một mình” khi nàng nghe thấy tiếng búa gõ đinh vào quan tài, khi nàng nhìn thấy đường về nghĩa trang quá thênh thang lạc lõng. Nàng sợ nỗi cô đơn trong nấm mồ hoang lạnh, khi nghe thấy tiếng côn trùng rúc rỉa thân mình, bên dưới cỏ dại phủ đầy trên.
Lời bài hát:
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
trời lạnh quá trời lạnh quá
sao đành bỏ em một mình
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
chiều lộng gió chiều lộng gió
sao anh đành bỏ em
Lời nào đó lời nào đó
tiếng ân tình hay tiếng cầu kinh
nhạc nào đó nhạc nào đó
nhạc gọi người hay nhạc gọi hồn
Đừng lặng thinh đừng lặng thinh
với tiếng chày tiếng búa nện đinh
đừng tỏa hương đừng tỏa hương
khói hương vàng che khuất người thương
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
đường về nghĩa trang mông mênh
đừng bỏ em
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
đường về nghĩa trang lênh dênh
đừng bỏ em
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
cùng một lũ cùng một lũ côn trùng
rỉa rúc thân hình
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
một mồ trinh chênh vênh
chờ cỏ xanh
Đừng bỏ em một mình
đừng bỏ em một mình
vài ngàn đời sau nữa
vài ngàn đời sau nữa
ai mái tóc còn xanh
Lời bài thơ gốc của thi sĩ Minh Đức Hoài Trinh:
Đừng bỏ em một mình
Khi trăng về lạnh lẽo
Khi chuông chùa u minh
Chậm rãi tiếng cầu kinh
Đừng bỏ em một mình
Khi mưa chiều rào rạt
Lũ chim buồn xơ xác
Tìm nhau gục vào mình
Đừng bỏ em một mình
Trời đất đang làm kinh
Rừng xa quằn quại gió
Thu buốt vết hồ tinh
Đừng bỏ em một mình
Đừng bắt em làm thinh
Cho em gào nức nở
Hòa đại dương mông mênh
Đừng bỏ em một mình
Biển đêm vời vợi quá
Bước chân đời nghiêng ngả
Vũ trụ vàng thênh thênh
Đừng bỏ em một mình
Môi vệ thần không linh
Tiếng thời gian rền rĩ
Đường nghĩa trang gập ghềnh
Đừng bỏ em một mình
Bắt em nghe tiếng búa
Tiếng búa nện vào đinh
Hòa trong tiếng u minh
Đừng bỏ em một mình
Bóng thuyền ma lênh đênh
Vòng hoa tang héo úa
Yêu quái vẫn vô tình
Đừng bỏ em một mình
Cho côn trùng rúc rỉa
Cỏ dại phủ mộ trinh
Cho bão tố bấp bênh
Đừng bỏ em một mình
Mấy ngàn năm sau nữa
Ai mái tóc còn xinh
Đừng bỏ em một mình
Bài: Đông Kha
(Ghi rõ nguồn nhacxua.vn khi copy bài viết)