Tại Sài Gòn trước 1975, các phương tiện cơ giới rất đa dạng, phong phú, lăn bánh nhộn nhịp trên đường phố. Nhìn lại những hình ảnh Sài Gòn xưa, không khó để tìm thấy hình ảnh kẹt xe ở thành đô với đầy đủ các phương tiện cùng lưu thông trên phố.
Đi cùng với đó là nhu cầu sử dụng xăng dầu cũng rất lớn, nên cũng rất dễ nhìn thấy có rất nhiều cây xăng hiện diện trong các tấm hình chụp Sài Gòn xưa.
Ban đầu, trước thập niên 1960, thị trường xăng dầu ở miền Nam do hãng Shell gần như độc chiếm với 60% thị phần. Sau năm 1963 thì các hãng khác như Caltex hay ExxonMobil (ở Việt Nam ghi là Esso) mới bắt đầu tăng sự hiện diện, tuy nhiên Shell vẫn là phổ biến nhất. Nhiều người Sài Gòn xưa vẫn còn nhớ câu slogan quen thuộc: Yêu Xe là Yêu Shell.
Có một điều rất đặc biệt, từ giữa thập niên 1960, Sài Gòn đã có nhiều cây xăng “tự phục vụ”, người mua xăng có thể chủ động tự bơm xăng, sau đó vào trong quầy thu ngân trả tiền theo số liter được hiện thị tại đây, với con số giống như ngoài cây xăng ghi nhận. Hình thức bơm xăng này tránh được việc gian lận, bơm thiếu từ nhân viên cây xăng. Những cây xăng tự phục vụ như vậy chủ yếu là ở các quận nội đô.
Có nhiều cây xăng quen thuộc ở Sài Gòn từ hơn nữa thế kỷ trước, cho đến hiện tại vẫn còn là cây xăng ở cùng vị trí đó. Vì dụ như cây xăng ở ngã 4 Hai Bà Trưng – Trần Cao Vân, cây xăng ở ngã 4 Hiền Vương – Pasteur (nay là Võ Thị Sáu – Paster), cây xăng ở ngã 4 Hồng Thập Tự – Pasteur (nay là Nguyễn Thị Minh Khai – Pasteur), câu xăng ở góc mũi tàu đường Võ Tánh – Cách Mạng 1/11 (nay là góc Hoàng Văn Thụ – Nguyễn Văn Trỗi), cây xăng ở ngã tư Phú Nhuận…
Sau đây mời các bạn xem lại những hình ảnh xưa của cây xăng ở Sài Gòn:
Cây săng Esso ở góc Hai Bà Trưng – Trần Cao Vân. Ngày nay ngã tư này vẫn giữ nguyên tên đường, cây xăng cũng vẫn còn, nhưng là của Petrolimex:
Thời thập niên 1950, vị trí này là của Mobil:
—
Cây xăng Esso ở góc Hiền Vương – Pasteur, nay là cây xăng Petrolimex ở góc Võ Thị Sáu – Pasteur:
—
Cây xăng Shell ở góc Hồng Thập Tự – Pasteur, nay là cây xăng Petrolimex ở góc Nguyễn Thị Minh Khai – Pasteur:
—
Cây xăng CALTEX đầu đường Cách Mạng 1/11 – Võ Tánh. Nay là cây xăng MIPEC góc Hoàng Văn Thụ – Nguyễn Văn Trỗi:
—
Cây xăng Esso ở vị trí ngã 3 Nguyễn Cư Trinh, Trần Hưng Đạo, sát bên Metropole Hotel. Ngày nay vị trí này là khách sạn 5 sao Pullman:
Cây xăng ở đối diện chợ Bến Thành:
Cây xăng Caltex này ở phía bùng binh chợ Bến Thành. Một thời gian dài sau này, đây vẫn là một trạm xăng lớn bậc nhất Sài Gòn trước khi bị giải tỏa gần đây để xây Ga tàu điện.
—
Cây xăng Shell ở góc Hiền Vương – Duy Tân, nay là cây xăng MIPEC ở góc Võ Thị Sáu – Phạm Ngọc Thạch:
—
Cây xăng Shell ở góc Trần Hưng Đạo- Nguyễn Biểu. Hai tên đường này vẫn còn giữ đến ngày nay, và vị trí này ngày nay vẫn là cây xăng:
—
Cây xăng Esso ở ngã tư Phú Nhuận, ngày nay là cây xăng Petrolimex:
—
Sát ngã tư Phú Nhuận còn có một cây xăng khác, đó là cây xăng Shell trên đường Võ Tánh, nay là cây xăng Petrolimex trên đường Hoàng Văn Thụ:
—
Cây xăng Esso trên đường Trần Quốc Toản, góc Lê Đại Hành, đằng sau đó là thủy đài điều tiết áp lực nước. Ngày nay thì thủy đài này vẫn còn, và vị trí này cũng vẫn là cây xăng Comeco. Đường Trần Quốc Toản hiện này là đường 3 Tháng 2:
—
Cây xăng ở Thủ Đức:
Trụ sở của 2 công ty xăng lớn nhất miền Nam trước 1975
Trước 1975, hãng SHELL chiếm tới 60% thị phần xăng dầu ở miền Nam. Trụ sở của hãng SHELL là tòa nhà được xây dựng từ năm 1930 ở số 15 đại lộ Norodom (nay là Lê Duẩn). Đây là trụ sở của Compagnie Franco-Asiatique des Pétroles – Công ty lĩnh vực xăng dầu đã hoạt động ở Sài Gòn từ năm 1911, ban đầu là ở số 4 rue d’Adran (sau 1955 là Võ Di Nguy, nay là Hồ Tùng Mậu), năm 1923 chuyển đến số 100 đại lộ de la Somme (sau này là Hàm Nghi), sau đó mới xây trụ sở hoành tráng ở Norodom và tòa nhà này vẫn còn cho đến nay.
Năm 1952, Compagnie Franco-Asiatique des Pétroles rút khỏi Đông Dương và trụ sở này đã trở thành trụ sở chính của Shell Việt Nam, với biểu tượng hình con sò trên đỉnh. Sau năm 1955, góc đường này đổi tên thành ngã ba Thống Nhứt – Cường Để.
Sau SHELL thì hãng ESSO của Mỹ cũng rất quen thuộc với người Sài Gòn xưa. Trước 1975, trụ sở hãng này cũng ở trên đại lộ Thống Nhứt, đoạn ngã tư với đường Hai Bà Trưng:
Ban đầu, đây là trụ sở của công ty xăng dầu Standard Vacuum Oil Company được xây dựng từ khoảng năm 1955, sau đó đó không lâu trở thành trụ sở của ESSO.
Vào năm 2011, tòa nhà này đã bị đập bỏ, dự định sẽ xây khách sạn 5 sao tại đây, thường được báo chí gọi là “Khu đất vàng 8-12 Lê Duẩn” thuộc CTCP Đầu tư Lavenue, nằm kế bên cạnh Diamond Plaza. Tuy nhiên khu đất này vẫn để trống suốt 10 năm qua và vào diện bị thu hồi vì được chuyển đổi trái pháp luật.
Đông Kha (nhacxua.vn) biên soạn