Trần Thiện Thanh (12 tháng 6 năm 1942 – 13 tháng 5 năm 2005) là một nhạc sĩ Việt Nam chuyên viết về nhạc trữ tình. Bút hiệu ông thường dùng là TTT nhưng thỉnh thoảng ông cũng ký tên Anh Chương (tên con trai ông), Trần Thiện Thanh Toàn (em trai ông, đã tử trận). Ông còn là ca sĩ nổi tiếng với nghệ danh Nhật Trường. Ông là một trong những nhạc sĩ nổi tiếng nhất giai đoạn trước 1975. Ông được xem như là một trong bốn giọng nam nổi tiếng nhất của nhạc vàng (“tứ trụ nhạc vàng”), ba người còn lại là: Hùng Cường, Duy Khánh, Chế Linh
Nếu bạn là người yêu thích nhạc xưa, hãy theo dõi kênh YouTube này để nghe đọc các bài cảm nhận về âm nhạc (phân tích ý nghĩa, hoàn cảnh sáng tác, tiểu sử ca nhạc sĩ): LINK YOUTUBE < Click
Trần Thiện Thanh sinh năm 1942 tại Phan Thiết. Ông đến Sài Gòn năm 1958 và chẳng bao lâu giọng hát trau chuốt của ông được giới yêu nhạc Sài Gòn yêu mến.
Trần Thiện Thanh nguyên là giáo viên trung học, tốt nghiệp trường Hạ sĩ quan năm 1965, phục vụ tại Cục Tâm lý chiến Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng Hòa từ năm 1965 cho đến cuối tháng tư năm 1975. Ông làm việc tại Ðài Phát thanh và sau đó Truyền hình Quân Ðội, từng là Trưởng ban văn nghệ của Đài và sau năm 1968 ông còn phụ trách thêm chương trình phóng sự chiến trường.
Ngoài ra, ông còn điều hành trung tâm phát hành nhạc và thu băng tên là “Tiếng Hát Đôi Mươi”. Đầu thập niên 1960, Nhật Trường lập ban Tứ Ca Nhật Trường gồm 3 nữ ca sĩ: Như Thủy (em gái của ông), Vân Quỳnh và Diễm Chi (“nữ hoàng” của phong trào du ca chuyên hát nhạc Nguyễn Đức Quang, Ngô Mạnh Thu, Miên Đức Thắng, Bùi Công Thuấn) hát phụ họa cùng với ông.
Trong những năm cuối thập niên 1960, Hùng Cường, Chế Linh và Nhật Trường thường mặc quân phục lên sân khấu để hát nhạc lính. Ông hoạt động rất nhiều với các đài phát thanh và đài Truyền hình Việt Nam thời đó. Trong các phim kịch với đề tài người lính, Nhật Trường hay ca diễn với Thanh Lan.
Đầu thập niên 1970, ông thực hiện một số nhạc cảnh về Đại úy Nguyễn Văn Đương trong đó ông đóng vai người lính còn Thanh Lan đóng vai người vợ hậu phương Nguyễn Thị Lệ. Lúc đó, Nhật Trường và Thanh Lan thường hát chung với nhau. Đây là một tiết mục thu hút nhiều khán giả xem TV thời kì đó và loạt nhạc cảnh này cũng được thu thành phim với tên Trên đỉnh mùa đông.
Hai chủ đề lớn trong sáng tác của ông là tình yêu và tình lính. Ông sáng tác nhiều nhạc về lính, nhưng nhạc lính của ông thường không có thù hận, gay gắt hoặc kích động, thúc quân hoặc u uất, bi thảm mà nhạc của ông thường trong sáng vui tươi làm thi vị hóa và lãng mạn hóa đời lính gian khổ.
Năm 1993, ông di cư sang Hoa Kỳ theo diện đoàn tụ gia đình, ODP. Sau một thời gian sống tại Mỹ thì ông kết duyên với nữ ca sĩ Mỹ Lan.
Trần Thiện Thanh qua đời vào ngày 13 tháng 5 năm 2005 tại nhà riêng ở thành phố Westminster, Quận Cam do bệnh ung thư phổi.
Có lần Trần Thiện Thanh được hỏi vì sao ông chọn tên Nhật Trường. Ông trả lời: “Hồi nhỏ tôi thích ca hát lắm nhưng bố mẹ tôi không cho. Thế là tôi phải chờ đến ban đêm đợi bố mẹ đi ngủ rồi mới dám hát. Nhiều khi ban ngày thèm hát quá mà phải đợi đến tối, thấy ngày sao dài ghê nên tôi chọn tên Nhật Trường, có nghĩa là … ngày dài.”
Bút danh Thanh Trân Trần Thị của Trần Thiện Thanh có nguồn gốc như sau: Người yêu đầu tiên của Trần Thiện Thanh tên Trần Thị Thanh Trân, cô này quen Trần Thiện Thanh từ thời đi học. Trong một lần hẹn hò ở quán cà phê, Trần Thiện Thanh vì bận nên không đến được, ngày hôm sau mới biết quán cà phê bị đặt bom và cô Trân đã chết do bị thương. Cho đến bây giờ Trần Thiện Thanh vẫn không biết mục tiêu đánh bom hôm đó có phải là mình hay không. Sau việc này, Trần Thiện Thanh viết một số ca khúc và ký là Thanh Trân Trần Thị như Chuyện hẹn hò, Phút giao mùa,…
Sau khi định cư ở Hoa Kỳ, Trần Thiện Thanh gom bài Người bên lề cõi sống cùng với các bản khác như Đôi tiếng tự do, Từ nửa vòng trái đất, Ở giữa muộn phiền, Trại cấm,… để làm thành CD Đôi tiếng tự do.
Năm 2006, Trung tâm Asia có thực hiện chương trình đặc biệt Nhật Trường Trần Thiện Thanh – Anh không chết đâu anh (Asia DVD 50) và năm 2009 thực hiện chương trình “Nhật Trường – Trần Thiện Thanh 2” (Asia DVD 61), để vinh danh ông.
Một người con trai ông là Trần Thiện Anh Chương, khi đi hát có lấy tên là Anh Chương hoặc Nhật Chương, đôi khi lấy tên là Trần Thiện Thanh Toàn (để nhớ chú) nhưng sau này khi làm việc trong vai trò ký giả thì chỉ lấy tên là Thanh Toàn, hiện cộng tác với đài truyền hình SBTN và Trung tâm Asia.
Hiện nay, tại Việt Nam, chỉ có một số ít ca khúc của ông được phép lưu hành chính thức như Chiếc áo bà ba, Tình đầu tình cuối, Gặp nhau làm ngơ, Bảy ngày đợi mong…
Trần Thiện Thanh sáng tác khoảng 200 ca khúc, trước 1975 và cả sau này:
16 trăng tròn
Ai nói yêu em đêm nay
Anh nhớ về thăm em
Anh không chết đâu anh
Anh về (viết chung với Tấn An)
Anh về với em
Bảy ngày đợi mong
Bà mẹ Trị Thiên
Biển mặn
Bắc Đẩu
Bay lên cao đi anh
Bảy thế kỷ tình yêu
Bóng nắng
Chị Ba Hàng Xanh
Chuyện hẹn hò (Thanh Trân Trần Thị)
Chuyện về anh
Cho anh xin số nhà
Chờ đông
Chuyện một người đi
Cô bạn học
Con đường buồn chung thân
Chân trời tím (Anh Chương – Nguyễn Văn Hạnh)
Chiếc áo bà ba
Chủ Nhật này trẫm nhớ ái khanh không?
Chiều mưa anh về (viết chung với Thu An)
Chiều trên phá Tam Giang (thơ Tô Thùy Yên)
Chuyện tình Mộng Thường
Chuyện tình TTKH
Dành cho em đó
Đầu năm đi lễ
Đám cưới đầu xuân
Đời còn nhiều gian dối
Đôi ngã đôi ta
Đồn vắng chiều xuân
Độc hành
Đôi tiếng tự do (viết chung với Châu Kỳ)
Đừng hỏi tại sao
Gặp nhau làm ngơ
Giấc ngủ trên đồi Xanh
Giây phút tạ từ
Giây phút tái ngộ
Goá phụ ngây thơ (thơ Hà Huyền Chi)
Gọi tên anh
Giọt cà phê đầu tiên
Hạnh phút nhỏ nhoi
Hiện diện của em (thơ Hữu Phương)
Hoa chiều (Anh Chương)
Hoa trinh nữ
Hàn Mặc Tử
Hàn Mặc Tử 2
Hãy hứa yêu em
Hãy trả lời em đi anh (viết chung với Nhật Bằng)
Hoa nở về đêm
Hai sắc hoa Tigôn
Hãy trả lời em (Anh Chương)
Không bao giờ ngăn cách
Khi người yêu tôi khóc
Lâu đài tình ái (thơ Mai Trung Tĩnh)
Lời tình viết vội
Lời cho người yêu nhỏ
Màu mũ anh màu áo em (viết chung với Trần Thiện Thanh Toàn)
Một ngày gần đây
Một đời yêu anh
Mùa xuân lá khô
Một vì sao nhỏ
Mùa đông của anh
Một lần cuối
Một lần bay thấp
Một người nằm xuống
Ngại ngùng
Ngày anh đi
Ngày đầu một năm (Anh Chương)
Người bên lề cõi sống
Người chết trở về
Người hát một mình
Người ở lại Charlie
Người xa người
Người yêu của lính (Anh Chương)
Người chết trở về
Nỗi lòng Thanh Trúc (thơ Kim Tuấn)
Ở giữa muộn phiền
Phép nhiệm màu
Phút giao mùa
Rừng lá thấp
Sao anh không nói
Sư Đoàn 1 Bộ binh hành khúc
Trái đắng (Nhật Trường)
Tình thư của lính (Anh Chương)
Tạ từ trong đêm
Tâm sự Mộng Cầm
Từ đó em buồn
Tình có như không
Tâm sự người lính trẻ (Anh Chương)
Trên đỉnh mùa đông
Trong lần tái ngộ
Trời chưa muốn sáng
Thạch Sanh
Tìm một vì sao nhỏ
Tình đau ngàn nỗi
Tình đầu tình cuối (viết chung với Trần Thiện Thanh Toàn)
Tình đẹp Hậu Giang
Tình hận người vượt biển
Tình yêu thứ nhất
Tình yêu, rừng già & chúng ta
Tuyết trắng (Anh Chương) [Chú thích 13]
Từ nửa vòng trái đất
Từ dạo xa em
Trại cấm
Vĩnh biệt em
Vết đạn thù trên tường vôi trắng
Xin em đừng hỏi
Yêu
Yêu người như thế đó