Những người yêu nhạc xưa, có lẽ ai cũng biết đến bài hát “Vết Thương Cuối Cùng” với những lời nhạc đầy tâm trạng:
Người vừa tặng ta vết thương đau ngọt ngào,
Chẳng nợ gì nhau, hãy để hồn ta bay cao.
Từ vào cuộc vui đã chớm nghe lừa dối
Che dấu trên nụ môi những lời yêu đã tả tơi…
Click để nghe Lệ Thu hát trước 1975
Trước năm 1975, bài hát này được Carol Kim, Hoàng Oanh, Lệ Thu hát và ghi tên tác giả là Diên An, còn sau 1975 thì băng đĩa lại ghi tên nhạc sĩ sáng tác là Nguyễn Văn Để. Thực ra 2 tên này là một. Nhạc sĩ Diên An có tên thật là Nguyễn Văn Để. Ngoài bút danh Diên An, ông còn lấy tên Phương Kim để sáng tác những bài nhạc thời trang rất nổi tiếng là Nếu Được Làm Người Tình, Hãy Quên Nhau.
Click để nghe ca sĩ Dạ Hương hát Hãy Quên Nhau
Ít người biết nhạc sĩ Nguyễn Văn Để là một nhạc sĩ không chuyên, và nghề tay phải của ông chính là quay phim và đạo diễn truyền hình. Ngoài ra ông còn là một nhà thơ, đạo diễn sân khấu/ca nhạc và là nghệ sĩ thổi sáo.
Nhạc sĩ Diên An/Nguyễn Văn Để sinh năm 1934 tại Gia Hội, Huế. Thuở nhỏ, ông học trường tiểu học Saint Pierre chung với đạo diễn Lê Hoàng Hoa. Ông chuyển vào Sài Gòn kể từ sau khi thi đỗ Trường Điện ảnh Sài Gòn. Sau khi tốt nghiệp, ông về làm việc tại Trung tâm Điện ảnh Sài Gòn. Năm 1966, ông chuyển về công tác ở Đài Truyền hình Sài Gòn với vai trò là đạo diễn truyền hình và tiếp tục gắn bó với Đài Truyền hình TpHCM sau năm 1975 cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1996. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Để từng đóng vai trò quay phim chính trong một số tác phẩm của đạo diễn Lê Hoàng Hoa như Vết Thù Trên Lưng Ngựa Hoang, Người Chồng Bất Đắc Dĩ, Con Ma Nhà Họ Hứa, Gác Chuông Nhà Thờ, Hiệp Sĩ Bất Đắc Dĩ,…
Sau năm 1975, nhờ những đóng góp trong lĩnh vực truyền hình, ông được phong Nghệ Sĩ Ưu Tú. Thập niên 1980-1990, có lẽ vẫn có người còn nhớ đến rất nhiều chương trình sân khấu truyền hình phát trên màn ảnh nhỏ HTV để tên đạo diễn Nguyễn Văn Để, trong đó có chương trình Trong Nhà Ngoài Phố quen thuộc với thế hệ 7x-8x ngày xưa.
Nhạc sĩ Diên An – Nguyễn Văn Để cho biết bài hát Vết Thương Cuối Cùng là sáng tác cuối cùng trong tập nhạc gồm 11 ca khúc viết năm 1971. Những ca khúc này được ông nói rằng “viết cho một người thôi, toàn đau khổ sầu lụy. Nhưng chắc nỗi đau này trùng với nhiều tâm trạng khác nên người ta hay tìm đến nó để được xoa dịu”.
Nhạc sĩ chia sẻ về hoàn cảnh sáng tác bài Vết Thương Cuối Cùng như sau: “Tôi cũng có một vài ca khúc được nhiều người biết đến, nhưng chẳng hiểu sao Vết Thương Cuối Cùng lại “sống” khá lâu trong lòng nhiều thế hệ suốt gần nửa thế kỷ qua, có lẽ bởi ca từ trau chuốt, giai điệu đẹp… Tôi sáng tác ca khúc này bằng đàn guitar thùng, điệu slow rock, ca từ dựa vào 4 câu thơ do tôi sáng tác:
“Em muốn sang thuyền em cứ sang
Ngại gì sóng cả nước tràng giang
Áo hồng nâng nhẹ lên rồi bước
Vội vã lên em kẻo lỡ làng”.
Ai trong đời cũng trải qua ít nhất một cuộc tình, có mối tình lãng mạn nhưng cũng không ít người đến với nhau bằng sự dối lừa. Tôi đã mượn âm nhạc làm phương tiện giãi bày về một cuộc tình – một vết thương”.
Bài hát này có nhiều chữ mà rất nhiều ca sĩ đã hát sai, đó là:
Từ đây xa rồi đôi cánh tay ma…
Chắc có lẽ là các ca sĩ không hiểu “tay ma” là gì, nên đã tự ý đổi lại thành “tay mơ”, “tay ngoan”…
Sau này chính nhạc sĩ kể lại như sau:
“Năm 1980, tại nhà một người bạn, tôi đã nghe Elvis Phương, Vũ Khanh hát Vết Thương Cuối Cùng qua băng cassette, cũng lưu ý về vài ca từ lâu nay thường bị hát sai:
Từ đây xa rồi đôi cánh tay ma (không phải “tay mơ” hay “tay ngoan”)
Từ đây chỉ còn lại mình ta (không có từ “một” trước chữ “mình”)
Từ vào cuộc vui (hát “vừa vào cuộc vui” là không đúng)”
Nói về việc sáng tác nhạc, Diên An – Nguyễn Văn Để tự nhận mình không phải là nhạc sĩ chuyên nghiệp; ông tâm sự: “Lúc đó viết là do mình thích thôi, sau không có nhiều thời gian nữa, tôi bỏ ngang…”
Về bút danh Diên An khi sáng tác, nhạc sĩ cho biết ông lấy cảm hứng từ địa danh Diên An thuộc tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc do ông khâm phục hình tượng “du kích quân cách mạng Trung Quốc”. Còn đối với bút danh Phương Kim được ông dùng khi sáng tác Hãy Quên Nhau và Người Tình. Khi viết hai bài này, ông muốn đổi sang nghệ danh khác cho nữ tính và hợp chất nhạc, nhưng vì chưa nghĩ ra tên gọi nào nên đã lấy đại tên người phụ nữ đánh máy bài hát giùm ông để làm nghệ danh.
nhacxua.vn biên soạn