Nhà thơ Phạm Văn Bình được nhiều người biết đến trong làng văn nghệ từ thập kỷ 1960 và 1970, đặc biệt là kể từ khi nhạc sĩ Phạm Duy phổ 2 bài thơ của ông thành nhạc, đó là bài Chuyện Tình Buồn và Mười Hai Tháng Anh Đi. Chỉ với hai bài thơ này, ông đã lưu danh thiên cổ.
Nếu bạn là người yêu thích nhạc xưa, hãy theo dõi kênh YouTube này để nghe đọc các bài cảm nhận về âm nhạc (phân tích ý nghĩa, hoàn cảnh sáng tác, tiểu sử ca nhạc sĩ): LINK YOUTUBE < Click
Click để nghe bài hát Chuyện Tình Buồn qua tiếng hát Tuấn Ngọc
Nhà thơ Phạm Văn Bình sinh năm 1940 ở Đông Hà; nhưng quê gốc Bát Sơn, Lương Điền, Thừa Thiên (nay là xã Lộc Điền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên – Huế).
Sau khi hoàn tất bậc Trung Học và có bằng Tú Tài 2, ông về quê dạy Việt Văn tại trường Trung Học Bán Công Đông Hà từ 1963. Ông đứng trên bục giảng từ 1963 đến năm 1966 thì phải rời trường để thi hành lệnh động viên vào quân ngũ.
Sau khi được thụ huấn ở quân trường, nhà thơ Phạm Văn Bình được bổ nhiệm làm sĩ quan tâm lý ᴄhιến của sư đoàn TQLC, làm việc tại Sài Gòn. Từ đó, ông có cơ hội quen biết với giới văn nghệ sĩ, thơ được xuất hiện trên các tạp chí, trong đó có bài Chuyện Tình Buồn được nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành ca khúc cùng tên nổi tiếng qua các giọng hát danh ca Thái Thanh, Sĩ Phú, Tuấn Ngọc…
Thái Thanh hát Chuyện Tình Buồn trước năm 1975
Nhân vật chính trong bài thơ “Chuyện Tình Buồn”
Năm năm rồi không gặp,
Từ khi em lấy chồng,
Anh dặm trường mê mải,
Đời chia hai nhánh sông…
Bài thơ được phổ nhạc này nói về mối tình buồn của thi sĩ Phạm Văn Bình và một người, không rõ là bắt đầu từ khi nào, nhưng đã chia tay vào giữa thập kỷ 1960, trước khi Phạm Văn Bình “dặm trường mê mải” từ năm 1966, cũng là năm mà ông vào quân ngũ.
Theo lời kể của Hoàng Đằng – người cùng quê với nhà thơ, thì nhà của Phạm Văn Bình ở trong một hẻm ở đường Phan Bội Châu thị trấn Đông Hà, gần với nhà của cô gái mang tên là Nguyễn Thị Túy. Cô Túy có một người anh trai là bạn thân cùng trang lứa với Phạm Văn Bình. Sau thời gian qua lại, Phạm Văn Bình đem lòng yêu cô Túy, là người vừa có nhan sắc lại có học vấn (cô Túy không học ở Đông Hà mà học ở Trung Học Bán Công Huế). Những lần hẹn hò đó được thi sĩ kể lại trong thơ:
Những thư tình ngây dại,
Những vai mềm, môi ngoan,
Những hẹn hò cuống quýt…
Nhưng rồi mối tình đó tan vỡ, lý do được nhiều người cho biết là vì hai người khác biệt về tôn giáo: gia đình Phạm Văn Bình theo Phật Giáo, gia đình cô Túy theo Thiên Chúa Giáo.
Cô Túy đã sang ngang và lấy một người chồng đồng đạo, đồng thời cũng là sĩ quan quân y tốt nghiệp cán sự y tế, sau đó vào quân ngũ. Họ có với nhau 4 người con trước khi chồng tử trận, vì vậy Phạm Văn Bình đã viết trong thơ: “Anh một đời rong ruổi; em tay bế tay bồng”.
Mối tình tan vỡ, thi sĩ đã ôm nỗi đau cho riêng mình mà không một lời oán hận:
Ngày nhà em pháo nổ,
Anh cuộn mình trong chăn,
Như con sâu làm tổ
Trong trái vải cô đơn.
Ngày nhà em pháo nổ,
Tâm hồn anh nhuốm ma’u,
Ôi nhát chém hư vô,
Ôi nhát chém hư vô.
Năm năm rồi trở lại,
Một màu tang ngút trời,
THƯƠNG người em năm cũ,
THƯƠNG goá phụ bên song.
Được biết là sau này mỗi lần có dịp, Phạm Văn Bình vẫn ghé thăm gia đình cô Túy.
Đọc lại nguyên tác bài thơ:
Năm năm rồi không gặp
Từ khi em lấy chồng
Anh dặm trường mê mải
Đời chia hai nhánh sông.
Những thư tình ngây dại
Những vai mềm, môi ngoan
Những hẹn hò cuống quýt
Trên lối xưa thiên đàng
Thôi cũng đành chôn kín
Dưới đáy huyệt thời gian.
Ngày nhà em pháo nổ
Anh cuộn mình trong chăn
Như con sâu làm tổ
Trong trái vải cô đơn
Ngày nhà em pháo nổ
Tâm hồn anh nhuốm máᴜ
Ôi nhát chém hư vô
Ôi nhát chém hư vô.
Năm năm rồi đi biệt
Anh chẳng về lối xưa
Sân giáo đường cỏ mọc
Gác chuông nằm chơ vơ
Chúa buồn trên thánh giá
Mắt nhạt nhoà mưa qua
Trên cánh buồm ký ức
Sóng thời gian lô xô.
Ngồi bâng khuâng nhớ biển
Bên bãi đời quạnh hiu
Anh mang hồn thuỷ thủ
Cùng năm tháng phiêu du.
Anh một đời rong ruổi
Em tay bế tay bồng
Chiều hắt hiu xóm đạo
Hồi chuông giáo đường vang.
Năm năm rồi không gặp
Từ khi em lấy chồng
Bao kỷ niệm chôn kín
Dường như đã lãng quên.
Năm năm rồi trở lại
Một màu tang ngút trời
Thương người em năm cũ
Thương goá phụ bên song.
Click để nghe Sĩ Phú hát Chuyện Tình Buồn
Nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành bài hát Chuyện Tình Buồn:
Năm năm rồi không gặp
Từ khi em lấy chồng
Anh dặm trường mê mải
Ðời chia như nhánh sông
Phong thư tình ngây dại
Và môi vai rất mềm
Những hẹn hò cuống quýt
Trên lối xưa thiên đàng.
Ngày nhà em pháo nổ
Anh cuộn mình trong chăn
Như con sâu làm tổ
Trong trái vải cô đơn
Ngày nhà em pháo nổ
Tâm hồn anh nhuốm máᴜ
Ôi nhát chém hư vô
Ôi nhát chém hư vô…
Năm năm rồi đi biệt
Ðường xưa chưa lối về
Trong đìu hiu gió cuốn
Nằm chơ vơ gác chuông
Năm năm rồi cách biệt
Cỏ hoang sân giáo đường
Chúa buồn trên thánh giá
Mắt nhạt nhoà mưa qua.
Ngồi bâng khuâng nhớ biển
Bên bãi đời quạnh hiu
Anh như hồn thủy thủ
Cùng năm tháng phiêu du
Anh một đời rong ruổi
Em tay bế tay bồng
Chiều hắt hiu xóm đạo
Hồi chuông giáo đường vang.
Năm năm rồi không gặp
Từ khi em lấy chồng
Bao kỷ niệm chôn kín
Dường như đã lãng quên
Năm năm rồi trở lại
Một mầu tang ngút trời
Thương người em năm cũ
Thương góa phụ bên song…
Trong tập nhạc phát hành ở trong nước năm 2007, nhạc sĩ Phạm Duy đã ghi như sau:
Sau khi mối tình không thành trong Chuyện Tình Buồn, thi sĩ Phạm Văn Bình lập gia đình với một cô học trò trẻ đẹp của ông tại trường Trung Học cán công Đông Hà và có 3 người con. Do hoàn cảnh nghiệt ngã sau năm 1975, vợ chồng cũng không thể sống với nhau trọn đời. Vì là sĩ quan cấp đại úy nên Phạm Văn Bình bị đi tù cải tạo, người vợ đem 3 con qua Mỹ. Sau khi trở về thì ông không còn gia đình, không nơi nương tựa, sống qua ngày nhờ người quen. Nhà thơ đã sáng tác bài thơ Đầu Xuân Khai Kiếm để nói về hoàn cảnh lúc đó:
Trở về nhà cũ, nhà thay chủ.
Em đâu? – Đã bỏ chốn thiên đường.
Sang sông, em nỡ lên thuyền khác.
Thôi nhớ làm gì? “Chinh phụ ngâm”…
Trong suốt 10 năm, nhà thơ Phạm Văn Bình bị thoái chí, không làm bất kỳ nghề gì để mưu sinh. Trong khi những người khác cùng hoàn cảnh thì phải vất vả để làm bất cứ gì để giúp nuôi sống gia đình, còn Phạm Văn Bình thì được kể lại là dù không có tiền nhưng sống khá phong lưu, rong chơi la cà, rồi dần dần bị vướng vào nhiều tật xấu, tính tình bị nhiều người nhận xét là không bình thường, thậm chí là quái gở. Vài năm sau đó ông được sang Mỹ theo diện HO.
Nhà thơ Phạm Văn Bình có “gien” văn nghệ từ gia đình, anh ruột của ông cũng hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc. Theo nhận xét của bạn bè thì Phạm Văn Bình không đua đòi theo thiên hạ về bề ngoài, ông chỉ thích ca hát vui chơi, không quan tâm đến của cải vật chất. Khi qua Mỹ, với tuổi đời ngấp nghé 55, ông cũng không chạy vạy kiếm công ăn việc làm như thiên hạ mà sống với người con trai trưởng của ông trong sự bảo bọc của cả 3 người con và tiền trợ cấp của chính phủ Mỹ cho đến khi qua đời ngày 22/7/2018.
Ngoài nổi tiếng với bài thơ Chuyện Tình Buồn, thi sĩ Phạm Văn Bình còn một bài thơ khác được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc mang tên “Hành Trình TQLC” (Còn có tên khác là “Mười Hai Tháng Anh Đi”) dài 58 câu, nói lên nỗi đau, niềm khắc khoải, tình yêu lỡ làng vì thời cuộc mà người lính cảm nhận khi đi qua đất nước điêu tàn. Ngoài ra còn một bài thơ khác cũng được Phạm Duy phổ nhạc, nhưng ít được biết đến hơn mang tên Cá Lội Bâng Khuâng, với lời ca rất đẹp:
Rằng xưa khi anh đã từ quan,
ngựa buông cương giữa lúc hoàng hôn.
Về rừng sâu, anh quăng gươm chôn kiếm tang bồng,
trên non cao mây trắng chất chồng…
Đông Kha
Bản quyền bài viết của nhacxua.vn