Nhạc sĩ Lam Phương là một trong những nhạc sĩ nổi tiếng nhất của làng nhạc miền Nam trước 1975. Trong các ca khúc bất hủ của ông, cả trước và sau năm 1975, luôn xuất hiện rất nhiều “bóng hồng” đã đi qua cuộc đời, mà nổi tiếng nhất và được nhiều người biết đến nhất là những bài hát được viết cho danh ca Bạch Yến, như là Chờ Người, Tình Bơ Vơ, Tiễn Người Đi, Thu Sầu…
Có một lần ông nửa đùa nửa thật khi nói chuyện với Bạch Yến: “Anh đã viết cho Yến đến hàng trăm ca khúc”.
Mối tình mà nhạc sĩ Lam Phương dành cho Bạch Yến kể từ thập niên 1950 cho đến nhiều năm sau đó được xác nhận chỉ là một mối tình đơn phương từ một phía, vì là tình vô vọng nên trở thành nguồn xúc cảm dồi dào để nhạc sĩ sáng tác ra nhiều sầu khúc bất hủ.
Trong cuộc trò chuyện trên Jimmy Show, danh ca Bạch Yến nói rằng cô đã gặp nhạc sĩ Lam Phương tại đài phát thanh Pháp Á từ trước năm 1954. Khi đó Bạch Yến mới 10,11 tuổi, vừa đạt giải nhất cuộc thi hát của Pháp Á tổ chức và được đài này mời cộng tác. Lúc đó Lam Phương vẫn là một nhạc sĩ trẻ, còn chưa nổi tiếng. Một thời gian sau, khi tên tuổi nhạc sĩ Lam Phương vang xa khắp nơi với những ca khúc đến nay đã trở thành bất hủ Trăng Thanh Bình, Nhạc Rừng Khuya…, sau đó là Kiếp Nghèo, Nắng Đẹp Miền Nam… thì Bạch Yến lúc này đã không còn hát ở đài phát thanh nữa mà mưu sinh bằng nghề biểu diễn mô tô bay.
Từ khoảng năm 1956, Bạch Yến đi hát trở lại và bắt đầu nổi tiếng tại khắp các phòng trà Sài Gòn từ năm 1957 với bài Đêm Đông, khi đó cô mới 15 tuổi. Một vài năm sau, nhạc sĩ Lam Phương có mang lễ sang nhà để hỏi cưới Bạch Yến, nhưng vì cô còn quá nhỏ nên mẹ của cô chưa đồng ý. Sang đến năm 1959, nhạc sĩ Lam Phương bất ngờ lập gia đình năm 22 tuổi với nữ ca sĩ – kịch sĩ nổi tiếng Túy Hồng. Lúc này ông đã là 1 người nhạc sĩ nổi tiếng, tài hoa và cũng rất đào hoa.
Danh ca Bạch Yến tâm sự rằng mối quan hệ của cô với Lam Phương thuở đó chưa bao giờ được xem là chuyện tình đúng nghĩa, vì lúc đó cô còn quá nhỏ, chưa nghĩ đến chuyện lấy chồng. Dù vậy nhưng cô cũng cảm mến nhạc sĩ như một người bạn với chút rung động đầu đời.
Cũng theo lời chia sẻ của Bạch Yến, khi nghe tin Lam Phương cưới vợ, cô bất ngờ và cảm thấy buồn, một nỗi buồn hụt hẫng của thiếu nữ mới lớn. Nhưng có lẽ tình cảm đó chưa đủ nhiều để cô phải dằn vặt đau khổ lâu. Hơn nữa lúc đó nhạc sĩ Lam Phương cũng rất bay bướm và đã trải qua rất nhiều mối tình trước khi thành hôn với nữ kịch sĩ Túy Hồng.
Sau khi Lam Phương cưới vợ 2 năm, Bạch Yến lên đường sang Pháp du học, bỏ lại những vinh quang trong sự nghiệp ca hát mà cô đã đạt được đỉnh cao khi tuổi đời còn rất trẻ. Có nhiều lời đồn đoán rằng do nhạc sĩ Lam Phương lấy vợ nên Bạch Yến buồn tình bỏ lại tất cả để ra nước ngoài, tuy nhiên cô phủ nhận việc này. Lý do là cô muốn đi học thêm ở nước ngoài để nâng cấp khả năng trình diễn và ca hát của mình để có những bước đi vững chắc hơn trong sự nghiệp. Cho dù trước đó cô đã rất nổi tiếng, nhưng cũng chỉ là hát theo bản năng.
Bạch Yến nói về việc này trong một lần trả lời phỏng vấn: “Chính vì đã có những thành công đó nên tôi mới phải đi học. Sự nổi tiếng đó cũng chỉ là nổi trong một cái ao thôi, không nên là những con ếch tự hào tiếng mình kêu to, kêu vang trong cái ao làng nhà mình mà phải đi học kỹ thuật hát bài bản để hát được bền. Phải biết cách giữ khán giả lại cho mình bằng sự nâng cấp trong sự nghiệp. Khi ra đi, tôi quyết được thành công giống như danh ca Edith Piaf, từng làm mưa làm gió sân khấu mọi thời đại với nhạc khúc La vie Rose”.
Tuy nhiên, sau 2 năm vừa học vừa hoạt động âm nhạc tại Âu Châu, Bạch Yến vẫn chỉ là một “ca sĩ triển vọng”, rất khó để có thể đạt được đỉnh cao như ở trong nước, vì vậy cô quyết định trở về Sài Gòn năm 1963 và ký hợp đồng biểu diễn với phòng trà Tự Do. Về nước được chưa đầy một năm, cô lại đột ngột sang Mỹ khi được mời tham dự show nổi tiếng nhất của nước Mỹ là Ed Sullivan Show. Ban đầu chỉ dự tính sang Mỹ 2 tuần cho Ed Sullivan Show, nhưng rồi sau đó được nhiều nơi khác mời đi lưu diễn ở khắp nước Mỹ, nên Bạch Yến ở lại đây đến tận 12 năm.
Danh ca Bạch Yến trong 1 show truyền hình Mỹ năm 1966, khi cô 24 tuổi
Về từ ngàn dặm, rồi lại ra đi trong lặng lẽ không từ biệt ai (vì tưởng rằng chỉ đi 2 tuần), Bạch Yến đã để lại những vương vấn trong lòng người nhạc sĩ Lam Phương, những lời ca bất hủ lần lượt ra đời:
“Về làm chi, rồi em lặng lẽ ra đi
Gom góp yêu thương quê nhà
Dâng hết cho người tình xa!” (Tình Bơ Vơ)
Click để nghe Chế Linh – Thanh Tuyền hát Tình Bơ Vơ
Hoặc:
“Rồi đây chốn xa xăm biết người nhớ tôi những gì!” (Tiễn Người Đi)
Click để nghe Mỹ Thể hát Tiễn Người Đi trước 1975
Tuy mối tình đó không tiến triển thêm được bước nào, nhưng với một nhạc sĩ đa tình và đa cảm như Lam Phương, khi “trời chiều man mác” cũng đủ để làm cho ông khơi niềm nhớ và “buồn nát con tim”, nhớ về những “kỷ niệm êm đềm” mà có lẽ phần nhiều là do sự tưởng tượng. Khi chứng kiến Bạch Yến “về từ ngàn dặm” rồi lại ra đi lặng lẽ, ông đã viết lời ca thật da diết trong bài Thu Sầu:
Người từ ngàn dặm về mang nỗi sầu
Nhịp cầu Ô Thước hẹn đến mai sau
Ngày dài nhung nhớ mình cũng như nhau
Trên cao bao vì sao sáng, rừng vắng có bao lá vàng
Là bấy nhiêu sầu.
Click để nghe Lưu Hồng hát Thu Sầu
Nỗi xót xa của chàng nhạc sĩ tài hoa còn được thể hiện trong một loạt tình khúc khác có lời ca rất não nề, thống thiết bi ai, đặc biệt là bài Chờ Người:
Chờ em, chờ đến bao giờ, mấy thu thuyền đã xa bờ – và – Mười năm trời chẳng thương mình, để anh thành kẻ bạc tình…
(Phải chăng là vì lúc đó Lam Phương đã cưới vợ nên tự nhận mình là kẻ bạc tình?)
Click để nghe Elvis Phương hát Chờ Người trước 1975
Trong bài hát Chờ Người, nhạc sĩ có nhắc đến chữ “Mười Năm”, có lẽ là được tính từ thời điểm Bạch Yến rời Việt Nam đi Âu Châu (1961) cho đến khi bài hát được ra đời. Cột mốc 10 năm đó được nhắc lại một lần nữa trong bài Tình ᴄhết Theo Mùa Đông:
Click để nghe Tình ᴄhết Theo Mùa Đông – Chế Linh hát trước 75
“Đừng nhắc người ơi mười năm rồi còn gì…”
Trong một bài viết của mình, MC Nguyễn Ngọc Ngạn kể rằng:
“Hồi thập niên 1970, nghe những bài này, tôi đâu có hiểu tại sao tác giả lại viết toàn những lời chia ly như vậy! Mãi 20 năm sau, gặp Lam Phương lần đầu tiên năm 1993 ở Paris, tôi mới được anh giải thích là những lời ấy anh nói với Bạch Yến khi Bạch Yến giã từ Sài Gòn quay lại Mỹ. Tôi cười bảo anh:
– Như thế thì anh và tôi và tất cả thính giả đều phải cám ơn Bạch Yến đã bỏ anh đi lần thứ hai, anh mới có những nhạc phẩm này. Giá như Bạch Yến ở lại, chưa chắc anh đã giải quyết được gì!
Chắc là vậy! Anh Lam Phương cũng đồng ý ngay với tôi. Mộng không thành thì mộng mới đẹp. Con cá bắt hụt bao giờ cũng là con cá lớn! Bởi vì lúc Bạch Yến từ Mỹ trở về sau hơn 10 năm xa cách, thì Lam Phương đã lập gia đình với kịch sĩ Túy Hồng rồi. Vậy còn níu chân Bạch Yến ở lại làm gì nữa! Thôi thì cứ giữ mối quan hệ trong sáng từ thuở nhỏ, chẳng đẹp hơn hay sao”.
Có thể nói, chuyện tình giữa Lam Phương và Bạch Yến dường như chỉ là sự huyễn ảo, mơ hồ, chưa từng có thật, tình cảm đó chỉ là chất xúc tác, là nguồn cảm hứng để nhạc sĩ viết nhạc, chứ không phải là mối tình sâu sắc như trong lời ca của các bài hát này thể hiện. Tuy nhiên cũng nhờ mối tình hư ảo đó mà đã có nhiều ca khúc bất hủ được ra đời và sống mãi trong lòng công chúng yêu nhạc suốt hơn nửa thế kỷ qua.
Đông Kha (nhacxua.vn) biên soạn