Thành danh ở tuổi 30 rồi đột ngột mất đi khi mới chỉ 45 tuổi, Ngọc Lan được xem là ca sĩ nổi tiếng và được yêu mến nhất của làng nhạc hải ngoại thế hệ sau năm 1975. Giọng hát Ngọc Lan nhẹ bẫng, vẻ đẹp mong manh, tính cách có phần nhút nhát, e thẹn, khiêm nhường, đôi mắt phảng phất buồn xa xăm và rất mau nước mắt. Tất cả gắn kết vào nữ ca sĩ Ngọc Lan như một chuỗi định mệnh báo hiệu cho cuộc đời yểu mệnh của cô.
Trong một bài viết về Ngọc Lan, cố nhạc sĩ – nhà báo Trường Kỳ đặt tiêu đề là “Thương hoài đóa hoa mong manh”, phần nào nói lên được những tình cảm lâu bền mà khán giả dành cho cô, không chỉ ở thời cô còn ca hát và đạt đến đỉnh cao, mà khi cô đã qua đời, dù là 10 năm, 20 năm hay nhiều hơn nữa, khán giả vẫn luôn nhớ hoài về một người ca sĩ có nét đẹp mong manh, giọng hát mỏng nhẹ như sương mai đã từng chiếm trọn tình cảm của hàng triệu người.
Giọng hát mỏng nhẹ như sương mai
Ngọc Lan tên thật là Lê Thanh Lan. Cô chọn nghệ danh Ngọc Lan là bởi khi cô bước chân vào âm nhạc, nữ danh ca Thanh Lan đã là một tên tuổi lớn được nhiều người mến mộ. Ngọc Lan sinh năm 1956, là con thứ 5 trong gia đình có 8 anh chị em tại thành phố biển Nha Trang êm đềm, thơ mộng. Cha Ngọc Lan là một quân nhân phục vụ trong chế độ cũ, vì vậy tuổi thơ của cô có một cuộc sống khá sung túc, ấm êm. Khi còn ở Nha Trang, thỉnh thoảng Ngọc Lan đi hát góp vui cho các phong trào văn nghệ của trường hoặc trong một số dịp lễ lạt.
Sau khi chuyển vào Sài Gòn, Ngọc Lan học trung học ở trường Lý Thường Kiệt tại Hóc Môn, đồng thời cũng theo học nhạc với nhạc sĩ Lê Hoàng Long (tác giả Gợi Giấc Mơ Xưa), thường đi hát trong ban nhạc thánh ca của nhà thờ Hạnh Thông Tây. Sài Gòn cũng là nơi ghi dấu mối tình đầu của Ngọc Lan với một chàng sinh viên trường y. Một mối tình đau đớn và đẫm lệ, kết cục bằng cuộc chia ly không thể tránh khỏi sau khi cô đến Mỹ.
Đó là năm 1980, Ngọc Lan theo gia đình đến Minnesota, Mỹ định cư. Như bao người Việt xa xứ khác thời điểm đó, gia đình Ngọc Lan cũng phải vật lộn với cuộc sống xa lạ nơi xứ người để mưu sinh. Biết Ngọc Lan có giọng hát trời phú, nhưng hàng ngày chỉ đứng bán hamburger phụ gia đình, một người bạn khuyên cô nên đi hát ở các quán cafe vừa kiếm thêm tiền, vừa thoả thích ca hát. Thời gian đầu đi hát, Ngọc Lan không hề có ý định theo đuổi âm nhạc, cô chỉ đi hát như một công việc có mức thu thập tốt đủ để cô trang trải cho việc học và phụ giúp gia đình.
Ngọc Lan có giọng hát mỏng nhẹ tự nhiên, thanh thoát, hát như ru, vô cùng dịu dàng và nữ tính. Giọng hát của cô như một làn gió mới thanh tân, tươi mát thổi vào thị trường âm nhạc hải ngoại đang còn mang nặng ảnh hưởng thời trước năm 1975. Ngoài chất giọng, Ngọc Lan còn có một diện mạo khá “Tây”, vóc dáng mình hạc sương mai và lối ăn mặc trang điểm tân thời, sáng sân khấu.
Thời gian đầu đi hát, vì chưa tự tin với giọng hát của mình, Ngọc Lan cảm thấy cô không đủ sức hát nhiều, lại thêm tính cách nhút nhát, khép kín, dễ xúc động, có vẻ không phù hợp với giới nghệ sĩ, cô nhiều lần muốn từ bỏ ca hát. Tuy nhiên, người thân, bạn bè và các bậc tiền bối đã liên tục khích lệ, động viên người đẹp kiên trì theo đuổi âm nhạc.
Năm 1982, Ngọc Lan đến California bắt đầu sự nghiệp ca hát của mình với sự nâng đỡ của nhiều đàn anh, đàn chị trong nghề. Ca sĩ Duy Quang là người đã giới thiệu Ngọc Lan với các chủ quán cafe nhạc và các bầu show.
Click để xem Ngọc Lan hát Đêm Thu năm 1984 trong cuốn băng của nhạc sĩ Trường Hải thực hiện. Đây có là là một trong những lần đầu tiên Ngọc Lan xuất hiện trên video. Người đệm guitar là cố nghệ sĩ Chí Tài
Khi Ngọc Lan mới chỉ là một ca sĩ trẻ đứng trên các sân khấu nhỏ, nhạc sĩ Từ Công Phụng đã khẳng định chắc nịch rằng: “Tôi cam đoan trong vòng 5 năm nữa, giọng hát này sẽ nổi tiếng như cồn”. Đúng như “con mắt tinh đời” của nhạc sĩ Từ Công Phụng, chưa đầy 5 năm sau đó, tiếng hát Ngọc Lan dần chiếm được sự yêu mến của người hâm mộ và nổi lên như một hiện tượng.
Thành công ngoài sức tưởng tượng
Cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, Ngọc Lan là tên tuổi bảo chứng cho thành công của nhiều chương trình và băng đĩa nhạc.
Từ năm 1987, Ngọc Lan liên tục được mời đi lưu diễn khắp nơi, biểu diễn cho cộng đồng người Việt hải ngoại, từ Mỹ sang Âu rồi sang đến tận Úc. Năm 1990, Ngọc Lan có chuyến lưu diễn đáng nhớ đến Úc. Một tờ báo Úc đã tường thuật lại như sau:
“Tất cả các show đều đông nghẹt khán giả, hơn 400 khán giả đã phải ra về vì hết vé tại Bankstown Town Hall (Sydney). Tại Melbourne, hơn 1500 khán giả đã phải đứng để xem Ngọc Lan trình diễn. Hơn 300 khán giả phải ra về vì Hall không còn sức chứa! Có thể nói nữ ca sĩ tài sắc vẹn toàn Ngọc Lan đã làm nên “lịch sử” vì hơn 8 năm nay, từ lúc có các chương trình ca nhạc tại Úc Châu, đây là Show đông đảo khán giả nhất đã dành cho nữ ca sĩ Ngọc Lan.”
Theo kế hoạch ban đầu, Ngọc Lan sẽ biểu diễn 3 đêm liên tiếp tại 2 thành phố lớn nhất nước Úc là Sydney và Melbourne. Tuy nhiên, mọi dự liệu đã vượt ra ngoài kế hoạch. Lượng người hâm mộ quá đông đảo, sau 3 đêm diễn mà sức hút của Ngọc Lan vẫn không hề giảm, cơn khát của khán giả yêu nhạc chưa được thoả mãn. Cuối cùng, Ngọc Lan quyết định ở lại Úc thêm 1 tuần để thực hiện thêm một đêm nhạc nữa mang tên “Dạ Vũ Ngọc Lan Giã Từ Úc Châu”.
Nối tiếp thành công trên sân khấu, Ngọc Lan còn liên tục được các trung tâm âm nhạc mời chào hợp tác thu âm, thu hình băng đĩa nhạc.
Click để nghe Album đầu tiên của Ngọc Lan – Người Yêu Dấu
Năm 1987, Ngọc Lan hợp tác với trung tâm Giáng Ngọc phát hành album Người Yêu Dấu, album vừa tung ra ngay lập tức nhận được sự yêu thích và ủng hộ rất lớn của khán thính giả yêu nhạc. Nối tiếp thành công, năm 1988, album L’amour Tình Ta tiếp tục được tung ra, cũng do trung tâm Giáng Ngọc thực hiện. Cả hai album này đều được tái bản nhiều lần sau đó.
Năm 1989, Ngọc Lan cộng tác với trung tâm âm nhạc Mây Productions tung ra hai album video đặc biệt của riêng cô là cuốn Ngọc Lan 1 – Như Em Đã Yêu Anh (phát hành năm 1989) và Ngọc Lan 2 – Mặt Trời Bên Kia Mùa Hạ (phát hành năm 1991). Hai cuốn video đều được thực hiện bởi đạo diễn Đặng Trần Thức, góp phần đẩy cao tên tuổi Ngọc Lan trên bầu trời nghệ thuật. Đây cũng được xem là những video ca nhạc hình mẫu, tiên phong, mang giá trị nghệ thuật cao, được thực hiện chỉn chu và chuyên nghiệp.
Click để xem video album Như Em Đã yêu Anh
Nhiều đồng nghiệp từng làm việc với danh ca Ngọc Lan kể lại rằng, dù là một người nhút nhát và khép nép, nhưng trong công việc Ngọc Lan lại là một người rất cầu toàn. Khi quay hình, cô làm việc rất nghiêm túc, tập trung làm theo chỉ dẫn của đạo diễn, không bao giờ kêu than hay oán thán gì. Mọi thứ từ trang phục, make up đến biểu cảm diễn xuất đều được Ngọc Lan thực hiện kỹ càng, phù hợp. Khi thâu âm ca khúc, cô lại càng kỹ càng hơn, tỉ mỉ chỉnh sửa từng chút một đến khi vừa ý mới thôi. Nhờ sự khó tính, cầu toàn đó của Ngọc Lan mà các băng nhạc của cô khi tung ra thị trường hầu như đều nhận được lời khen. Và có lẽ cũng chính nhờ sự chỉn chu đó trong công việc mà Ngọc Lan nhận được rất nhiều lời mời thu hình, thu thanh. Giới sưu tầm đã tổng kết được số lượng ca khúc mà Ngọc Lan thu rơi vào khoảng 800 bài. Một con số kỷ lục với giới ca sĩ.
Năm 1990, Ngọc Lan cộng tác với trung tâm Asia tung ra CD ca nhạc 15 Liên Khúc Tình Yêu, thực hiện chung với hai ngôi sao được yêu thích khi đó là Trung Hành và Kiều Nga. Đây là CD có lượng phát hành và doanh số cao nhất trong lịch sử kinh doanh của Asia.
Click để nghe Liên Khúc Tình Yêu (Ngọc Lan – Kiều Nga – Trung Hành)
Ngọc Lan hát ở nhiều thể loại và dòng nhạc, nổi bật nhất là những nhạc phẩm nhạc ngoại lời Việt. Đặc biệt, cô còn thể hiện thành công nhiều ca khúc tiếng Pháp đã từng gắn liền với giọng hát Thanh Lan như là Viens m’embrasser, Les valses de vienne,… Mặc dù không học tiếng Pháp, nhưng Ngọc Lan lại có năng khiếu bẩm sinh với tiếng Pháp. Các ca khúc tiếng Pháp vì vậy được cô thể hiện rất trọn vẹn, truyền cảm chứ không hề phô, lệch. Ngoài ra, cô còn hát nhiều ca khúc nhạc Việt của các nhạc sĩ đình đám như Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Ngô Thuỵ Miên,… và có những màn song ca rất thành công cùng các bậc đàn anh đàn chị trong làng nhạc như ca sĩ Duy Quang, Tuấn Vũ, Elvis Phương, Tuấn Ngọc, Vũ Khanh,…
Tuy nhiên, dấu ấn mạnh mẽ nhất của tiếng hát Ngọc Lan phải kể đến trong chương trình video Hollywood Night của trung tâm Mây. Đó là tháng 3 năm 1992, lần đầu tiên, Ngọc Lan thu hình trực tiếp trên sân khấu ca khúc nhạc ngoại Mưa Trên Biển Vắng và trả lời phỏng vấn với MC Nam Lộc. Ca khúc Mưa Trên Biển Vắng cũng trở thành ca khúc thương hiệu của tiếng hát Ngọc Lan.
Click để xem MV Mưa Trên Biển Vắng – Ngọc Lan
Sự xuất hiện liên tục của Ngọc Lan trên Hollywood Night sau đó, thậm chí đã làm dấy lên tin đồn rằng cô có hùn vốn kinh doanh trong chương trình này. Tuy nhiên, điều này là không chính xác. Trong 20 chương trình video Hollywood Night mà trung tâm Mây thực hiện từ những cuốn video đầu tiên vào năm 1992, đến những cuốn video cuối cùng vào năm 1999, hầu hết đều có sự xuất hiện của nữ ca sĩ Ngọc Lan. Và tất cả những video chương trình có sự xuất hiện của Ngọc Lan đều được người yêu nhạc nhanh chóng vét sạch ngay sau khi phát hành.
Đầu năm 2000, nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng, người điều phối nội dung chương trình và tuyển chọn ca sĩ cho Hollywood Night đột ngột qua đời. Nữ ca sĩ Ngọc Lan, một trong những trụ cột âm nhạc của Hollywood Night và của cả trung tâm Mây, sức khoẻ cũng đã suy yếu sau nhiều năm vướng phải căn bệnh đa xơ cứng quái ác. Chương trình Hollywood Night bị dừng lại, và trung tâm Mây cũng chính thức thông báo ngừng hoạt động vào năm 2001, cùng năm Ngọc Lan qua đời.
Căn Bệnh Đa Xơ Cứng Quái Ác
Năm 1993, ngay khi đang trên đỉnh cao sự nghiệp, Ngọc Lan phát hiện mình mắc bệnh hiểm nghèo, đồng thời sự qua đời của người chị ruột cũng gây cho cô nhiều bấn loạn về tinh thần và sức khoẻ. Sự biến mất đột ngột của cô trên các sân khấu ca nhạc đã gây ra nhiều đồn đoán trong giới yêu nhạc.
Đầu năm 1994, Ngọc Lan trở lại sân khấu, tiếng hát buồn muôn thuở thì vẫn còn đó, nhưng ánh mắt thì đã thẫn thờ vì không còn nhìn rõ. Đến tháng 12 năm đó, cô quyết định kết hôn với Mai Đăng Khoa (nghệ danh là Kelvin Khoa tham gia trong ban nhạc Bolero cùng thời điểm với Don Hồ).
Sau thời điểm đó Ngọc Lan đã vắng bóng sân khấu. Biết mình mang chứng bệnh hiểm nghèo nên cô không muốn có con, khác với lời đồn là cô có hai con, sự thật Ngọc Lan chưa lần nào sinh nở.
Năm 1996, trước hàng ngàn khán giả hâm mộ tại Toronto (Canada), Ngọc Lan xuất hiện trong một buổi trình diễn thu hình cho cuốn video số 12 – Việt Nam Niềm Nhớ của trung tâm Asia. Lúc này mắt của Ngọc Lan đã bị lòa vì bệnh nên không thể tự mình bước lên sân khấu mà phải có người dìu. Dù vậy, ca khúc Con đường Tôi Về của nhạc sĩ Lê Tín Hương đã được nữ ca sĩ thể hiện trọn vẹn và xúc động. Ấn tượng nhất là hình ảnh cô quỳ sụp xuống giữa sân khấu khi cố gắng lột tả cảm xúc của ca khúc.
Từ sau đó thị giác của Ngọc Lan gần như bị mất hoàn toàn. “Một buổi sáng thức dậy, tôi không còn nhìn thấy gì nữa”, lời chia sẻ này của Ngọc Lan làm cho nhiều người cảm thấy xót xa.
Khoảng năm 1998, 1999, có nhiều tin đồn là ca sĩ Ngọc Lan đã qua đời. Sự thật là lúc đó sức khỏe của cô đã rất yếu nên không còn xuất hiện trước công chúng nữa.
Năm 1998, lần cuối cùng Ngọc Lan xuất hiện trong một video ghi hình là cuốn Video 18 – Nhớ Sài Gòn của trung tâm Asia. Trong video thu hình ngoại cảnh, lần đầu tiên khán giả hâm một thấy Ngọc Lan để kiểu tóc tém ngắn thay cho mái tóc dài xoăn quyến rũ. Cô thể hiện ca khúc Khóc Một Dòng Sông của nhạc sĩ Đức Huy. Cũng trong năm này, Ngọc Lan và chồng đã nhận trả lời phỏng vấn trên truyền hình với MC Nam Lộc và Thuỵ Trinh. Mục đích là để giải đáp cho người hâm mộ về những đồn đoán xung quanh bệnh tình và cuộc sống của Ngọc Lan, đồng thời bác bỏ thông tin thất thiệt của những người sang băng dĩa lậu ở Việt Nam, nói rằng Ngọc Lan đã qua đời để gây chú ý, câu khách mua CD lậu.
Sau lần xuất hiện cuối cùng đó, Ngọc Lan hoàn toàn lui về ở ẩn. Cho đến ngày 6/3/2001, sau 8 năm chống chọi với bệnh tật, nữ ca sĩ trút hơi trở cuối cùng tại bệnh viện Vancor.
Căn bệnh mà Ngọc Lan mắc phải đã phá hỏng hệ thống thần kinh, làm cho các vỏ bọc dây thần kinh bị hủy hoại. Căn bệnh hiếm gặp này chưa có thuốc chữa, chỉ có thể kéo dài thêm được chút thời gian. Cho đến nay giới y khoa vẫn chưa biết nguyên nhân của bệnh này, có vẻ như một loại virus lạ xâm nhập vào não bộ và phá hủy lớp vỏ ngoài của dây thần kinh làm mất dần thị giác.
Đúng 20 năm đã trôi qua, nhưng người yêu nhạc vẫn không thể nào quên được giọng hát nữ tình, nồng nàn, tự nhiên đầy lôi cuốn của nữ danh ca Ngọc Lan. Giọng hát đã tạo nên một trường phái rất khác so với lối hát luyến láy của các tiền bối trước đó như lời nhận xét vô cùng xác đáng của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh: “Ngọc Lan đã tạo ra một trường phái mang tên Ngọc Lan” – trường phái của những bóng hồng hát tình ca có tính điệu rất “phụ nữ”. Mà sau này, cách hát điệu của Ngọc Lan thấp thoáng trong Như Quỳnh, Lâm Thúy Vân, Y Phụng, Minh Tuyết…”
Bài: Niệm Quân (nhacxua.vn)