Ca sĩ Giao Linh luôn được nhiều thế hệ khán giả yêu mến và thường được nhắc đến như là một trong số những nữ ca sĩ nổi tiếng nhất của nhạc vàng thế hệ trước năm 1975. Cô sở hữu giọng hát truyền cảm và có phần nức nở, thổn thức, phù hợp với những ca khúc nhạc buồn sâu lắng nên đã được nhiều người gọi với biệt danh là “nữ hoàng sầu muộn” của dòng nhạc vàng.
Ca sĩ Giao Linh sinh năm 1949, tên khai sinh ban đầu là Đỗ Thị Xin. Khi mới được sinh ra, cô rất nhỏ bé và khó nuôi, nên một thời gian sau đó khi đi làm giấy tờ khai sinh, cha của cô muốn đặt một cái tên hơi xấu một chút để dễ nuôi theo quan niệm xưa. Tuy nhiên người công chức phụ trách làm giấy thấy bé gái để tên như vậy thì lạ quá nên đổi lại thành Đỗ Thị Sinh. Bố mẹ Giao Linh quyết định giữ lại luôn cái tên này.
Sau này, khi có ý định đi hát, Giao Linh được một người bạn thân tên là Thuận ở Đà Lạt đặt cho nghệ danh là Giao Linh, với ý nghĩa là hai tâm hồn giao nhau.
Ca sĩ Giao Linh được sinh ra trong gia đình đông anh chị em, có tổng cộng 10 người, nhưng 3 người mất sớm. Cha của cô người Phủ Lý – Hà Nam và đã chuyển vào nam để tự lập thân từ khi mới 12 tuổi. Ông xin vô đồn điền cao su của người Pháp làm nên đã được học tiếng Pháp, nhờ vậy sau này được tuyển vô làm cho tòa lãnh sự Pháp ở Sài Gòn.
Mẹ của Giao Linh người gốc Quảng Bình đã theo gia đình vào nam từ nhỏ, vì nhà nghèo nên lam lũ, cực nhọc mưu sinh từ khi mới 8-9 tuổi. Tuy vậy bà mẹ có tâm hồn yêu văn nghệ, nên khi biết con gái Đỗ Thị Sinh có năng khiếu ca hát, bà hết lòng khuyến khích và giúp con đi hát, trái ngược với người cha có quan niệm phong kiến “xướng ca vô loài”. Giao Linh bị cha cấm đi hát, nhưng lại được mẹ che giấu để dẫn đi hát và học nhạc, song song với việc học văn hóa ở trường nữ Nguyễn Bá Tòng.
Ca sĩ Giao Linh kể lại trong chương trình Jimmy Show: “Mẹ tôi phải giấu ba cho tôi đi hát, rồi đi học nhạc các kiểu. Tôi được như ngày hôm nay là nhờ mẹ rất nhiều. Để nói về văn nghệ, hát tân nhạc thì mẹ tôi không rành lắm, nhưng mẹ tôi rất rành về cổ nhạc và dẫn tôi đi học ở nhà ông ba Giáo. Tôi hát cổ nhạc không thua cô đào nào, ông thầy khen tôi hát rất hay và “mùi”, nhưng trong đầu tôi lại chỉ thích tân nhạc, nên một thời gian sau chuyển qua tân nhạc”.
Thời gian sau đó, Giao Linh được học đàn với một người anh thân thiết tên là Ngọc An công tác tại hãng hàng không Air Vietnam. Nhận thấy Giao Linh có chất giọng, ông dẫn vào giới thiệu với Air Vietnam vốn đang cần ca sĩ. Khi đó Giao Linh mới 16-17 tuổi, buổi chiều đi hát ở Air Vietnam, buối sáng làm việc văn phòng của hãng hàng không quốc gia này tại chi nhánh ở đường Thủ Khoa Huân. Vì lúc đó cô còn nhỏ tuổi, chưa có thẻ căn cước nên phải nhờ mẹ lên ký hợp đồng giúp.
Những tháng lương đầu tiên làm việc tại Air Vietnam, ca sĩ Giao Linh dùng để sắm được một chiếc xe VeloSolex mới để tiện cho việc đi làm.
Trong một đêm hát giao lưu văn nghệ vào khoảng năm 1965, Giao Linh đại diện cho đoàn Air Vietnam lên hát và được khán giả tán thưởng, trong đó có nhạc sĩ Thu Hồ ngồi ở bên dưới. Nhạc sĩ Thu Hồ là giáo sư giảng dạy môn nhạc ở trường Nguyễn Bá Tòng, là nơi Giao Linh theo học, tuy nhiên chỉ đến khi gặp nhau trong đêm nhạc, vị nhạc sĩ này mới nhận ra giọng hát đặc biệt của cô học trò nhỏ nên đã đến trò chuyện và nói hôm sau đến nhà ông để luyện lại giọng hát và ông sẽ giới thiệu cô đến cho nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông, là người rất có quyền lực trong làng nhạc lúc bấy giờ, cũng vừa lăng xê thành công tiếng hát Thanh Tuyền nổi tiếng khắp miền Nam.
Hôm sau, Giao Linh cùng với mẹ đón xích lô đến này nhạc sĩ Thu Hồ ở bến Tắm Ngựa, là một con hẻm lớn nằm trên đường Yên Đỗ (nay là Lý Chính Thắng). Tại đây Giao Linh được nhạc sĩ Thu Hồ đệm mandoline và lấy tông để tập cho cô hát, rồi hẹn ngày hôm sau cùng đến nhà nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông.
Giao Linh kể lại rằng ngày hôm sau cô đi một mình đến nhà nhạc sĩ bằng chiếc VeloSolex của mình, vì thân hình nhỏ bé ốm yếu nên không thể dắt nổi chiếc xe lên bậc thềm nhà, làm cho nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông cũng phải ái ngại vì không biết một cô gái nhỏ bé như vậy thì có thể hát hò được ra sao.
Trong hồi ký của mình, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông kể lại về “ngày định mệnh” đó như sau, xin trích lại:
“Tôi nhớ lại, vào một sáng Chúa Nhựt năm 1965, nhạc sĩ Thu Hồ đưa đến nhà tôi một cô bé gầy gò ốm yếu. Cô đến bằng chiếc xe máy mini VeloSolex, nhưng không đủ sức đẩy xe qua thềm nhà tôi, phải nhờ nhạc sĩ Thu Hồ giúp đở. Cô bé ngồi im lặng như đóng băng không nói năng chi, trong khi nhạc sĩ Thu Hồ thao thao bất tuyệt về khả năng âm nhạc tiềm ẩn trong người cô. Tôi nhìn cô bé 16 tuổi, vóc dáng nhỏ nhắn, không phát triển như những cô gái cùng trang lứa, nghĩ thầm làm sao cô bé này có đủ hơi sức để hát hò. Tôi gợi chuyện vui để cho cô bắt chuyện, qua đó khám phá cái duyên ngầm sân khấu mà trong nghề nghiệp gọi là tổ đãi cho người nghệ sĩ. Nhưng cô bé vẫn không cười không nói, nên buổi gặp gở đầu tiên đó, tôi không dự cảm được gì về cô.
Tuy nhiên, để không phụ lòng nhạc sĩ Thu Hồ, tôi cho một cái hẹn thử giọng cô bé Đỗ Thị Sinh tại phòng thu âm của hãng dĩa Continental. Thật bất ngờ, Giao Linh, cái tên nghệ nhân sau này của cô bé Đỗ Thị Sinh, đã gây sửng sốt bằng chất giọng khỏe khoắn. Cô hát vượt qua tầm cữ quãng tám một cách dễ dàng với làn hơi ngân nga dịu dàng truyền cảm. Hãng dĩa Continental chấp nhận, tôi lên chương trình đào tạo, và chỉ sau một thời gian ngắn, tên tuổi ca sĩ Giao Linh bừng sáng trên vòm trời nghệ thuật, sánh vai cùng đàn anh đàn chị đi trước. Khi ấy Giao Linh vừa tròn 17 tuổi. Riêng cái tên mỹ miều “Nữ Hoàng Sầu Muộn” mà người đời ban tặng cho Giao Linh, chỉ vì cô không mỉm môi cười thì Giao Linh mãi mãi mang theo, dù từ lâu rồi cô đã có một gia đình rất hạnh phúc”.
Ca sĩ Giao Linh cho biết trước đó lương của cô ở Air Vietnam chỉ 4600 mỗi tháng, nhưng được công ty Continental ký hợp đồng độc quyền 3 năm với mức lương là 150.000 đồng thời bấy giờ, một số tiền quá lớn mà cô chưa từng nghĩ rằng mình sẽ kiếm được để phụ giúp cha mẹ nuôi các em nhỏ.
Trong phần giới thiệu ca sĩ “mới” Giao Linh năm 1966, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông ghi như sau:
“Một tài năng mới, một giọng ca trẻ trung sống động, đang bắt đầu góp tiếng hát trên các đài Phát thanh và mặt đĩa.
Nữ sinh Đệ-tứ, Giao Linh ở lứa tuổi 17 đang là niềm hy vọng dài lâu của Sân khấu nghệ thuật. Với giọng hát đặc biệt truyền cảm và kỹ thuật trình bày khá chững chạc, cộng với sự xinh lịch tươi tắn của tuổi trẻ, Giao Linh sẽ làm ngạc nhiên và thâu phục mau lẹ tình cảm giới mộ điệu trong thời gian kỷ lục.
Ca tân nhạc dễ thương, Giao Linh cũng sẽ dành cho giới cổ nhạc sĩ thích thú với 6 câu vọng cổ.
Ngay từ bước đầu, hãng dĩa Continental đặt vào tay Giao Linh một hợp đồng với số tiền phá kỷ lục, chưa từng có ở các hãng dĩa đối với một tài năng mới. Đó là một trường hợp hãn hữu.
Giao Linh đã bắt đầu thu âm cho hãng dĩa Continental với 10 bản tân nhạc và 10 bản cổ nhạc ở đợt đầu.
Những người ái mộ giọng hát Giao Linh, có thể gởi thơ về địa chỉ của cô tại số 75 – Nguyễn Kim – Chợ Lớn”.
Cuộc đời của Giao Linh đã thay đổi hoàn toàn sau khi trở thành học trò của nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông. Tuy nhiên, nói đúng ra thì nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông không có thời gian để hướng dẫn trực tiếp các học trò ca sĩ, mà ông chỉ lên chương trình đào tạo rồi giao lại cho các nhạc sĩ đang làm việc cho Continental chỉ dẫn trực tiếp. Vì vậy Giao Linh được học cách hát, lấy hơi và nhả chữ từ nhạc sĩ Ngọc Sơn – tác giả của các ca khúc Nét Son Buồn, 100%… đặc biệt là ca khúc Lời Này Cho Em được vị nhạc sĩ này ký với bút danh là Ngọc Sơn & Giao Linh.
Ca sĩ Giao Linh cho biết cô chịu ơn những người thầy của mình là Thu Hồ, Ngọc Sơn, đặc biệt là Nguyễn Văn Đông, đã dẫn dắt cô những bước đi đầu của sự nghiệp suôn sẽ, may mắn để có được những thành công mà ít người có được. Chỉ sau 3 tháng từ khi ký hợp đồng với Continental thì Giao Linh đã nổi tiếng, nhiều tờ báo thời đó gọi Giao Linh là “ca sĩ có đôi hia 7 dặm”.
Nhờ ký hợp đồng độc quyền với hãng dĩa Continentel, Giao Linh đã được hát rất nhiều ca khúc của Nguyễn Văn Đông cùng các nhạc sĩ ký hợp đồng với hãng dĩa này như là Hoàng Trang, Đài Phương Trang, Ngọc Sơn và ghi được dấu ấn sâu đậm với các ca khúc mà hiện nay vẫn còn nhiều người nhắc đến bên cạnh tiếng hát Giao Linh là Đom Đóm, Chiều Mưa Biên Giới, Mùa Sao Sáng, Không Bao Giờ Quên Anh, Ăn Năn, Tâm Sự Với Anh, Đêm Ru Điệu Nhớ, Nhật Thực, Mùa Pensee Nở, Màu Tím Pensee…
Trong phần giới thiệu Giao Linh năm 1966, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông có ghi rằng cô có hát cổ nhạc. Một điều lưu ý là hãng dĩa Continental của ông thiên về cải lương – vọng cổ. Đó cũng là lý do mà khi nhận Giao Linh làm học trò, nhận thấy chất giọng nức nở truyền cảm của cô, Nguyễn Văn Đông có gửi đi học về cổ nhạc (cùng học chung còn có Chí Tâm và Tài Lương). Tuy nhiên Giao Linh cho biết cô không thích hợp với cổ nhạc, nên dù cố gắng kiên trì theo học trong 2 năm trời vẫn không thể nào học thông được, cuối cùng thì nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông mới nhận ra rằng ông đã ép học trò theo đuổi một thứ không thích hợp, nên từ đó không bắt Giao Linh hát cổ nhạc nữa.
Click để nghe tiếng hát Giao Linh trước 1975
Đỉnh cao của tiếng hát Giao Linh là từ thập niên 1970, đặc biệt là với băng nhạc Sơn Ca 6 do nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông thực hiện.
Click để nghe băng nhạc Sơn Ca 6
Năm 1975, ca sĩ Giao Linh 26 tuổi, dù trải qua một vài mối tình nhưng cô vẫn không tiến tới hôn nhân với ai. Cô cho biết mình mang nặng trách nhiệm với gia đình, em đông, nên chưa vội nghĩ đến hạnh phúc riêng cho mình, bỏ dở tuổi xuân, chỉ tâm niệm làm sao lo lắng cho các em được học hành tử tế nên người.
Cô tâm sự trên báo:
“Cha mẹ tôi sinh ra tất cả 10 người con, mất đi 3 người, còn lại tôi và 6 đứa em ở dưới. Nhà nghèo, lại có đàn em nheo nhóc thơ dại như vậy nên làm sao mình có thể sống thoải mái để hưởng hạnh phúc riêng đây. Tôi luôn nghĩ mình phải lo cho các em nên người trước đã, thành ra khi có bạn trai mà chỉ cần người ta có chút suy nghĩ gờn gợn gì đó kiểu như ‘sao em lo cho gia đình nhiều quá’ là không thể tiến tới được với mình”.
Năm 1982, Giao Linh định cư ở Canada khi đã 33 tuổi. Trên xứ người mọi thứ đều lạ lẫm, vất vả mưu sinh, chuyện riêng tư lại bị gạt sang một bên. “Nữ hoàng sầu muộn” không còn những ngày tháng huy hoàng trên sân khấu trước 1975, cô mở quán phở tên là “Linh”, là nơi lui tới thường xuyên của giới văn nghệ sĩ ở Toronto.
Một năm, Giao Linh được trở lại với âm nhạc với băng đầu tiên ở hải ngoại do ca – nhạc sĩ Trường Hải sản xuất mang tên Tiếng Xưa năm 1983.
Đến năm 37 tuổi Giao Linh mới kết hôn. Khi đó, chồng bà đã đã trải qua 3 đời vợ và có 6 con riêng đều đã lớn. Đó là ông Võ Văn Sang, họ đã từng gặp nhau khi Giao Linh mới 17 tuổi, nhưng phải đến tròn 2 thập kỷ sau đó thì mới thành duyên vợ chồng, rồi sống hạnh phúc cho khi ông Sang qua đời năm 2021.
Click để nghe Giao Linh hát Thư Đô Thị
Dưới con mắt của những người xung quanh nhìn thấy, ông Sang là một người rất yêu vợ. Niềm hạnh phúc đó còn được nhân lên khi cả 6 người con riêng của ông đều yêu quý và đối với Giao Linh đều rất chân thành, tình cảm.
Nhiều năm sau khi về nước hoạt động nghệ thuật, ca sĩ Giao Linh và chồng chủ yếu sinh sống tại Saigon, hoạt động nghệ thuật ở trong nước, thỉnh thoảng nhận show ở nước ngoài. Ông Sang đã luôn sát cánh cùng vợ, lo lắng tỉ mỉ cho từng miếng ăn, giấc ngủ của vợ trong bất cứ chuyến lưu diễn nào ở trong và ngoài nước trong hơn 30 năm, kể từ khi chung sống cho đến khi ông qua đời năm 2021. Dù kết hôn ở tuổi muộn, nhưng có thể nói Giao Linh đã gặp được một nửa đích thực của đời mình và có được cuộc sống gia đình viên mãn. Vì vậy, việc người chồng đột ngột từ trần là một cú sốc lớn đối Giao Linh, cô phải làm quen với việc thiếu vắng người chồng yêu dấu trong những tháng ngày còn lại.
Bài: Đông Kha
Bản quyền bài viết của nhacxua.vn