Văn Phụng là một trong những nhạc sĩ tân nhạc được nhiều người trong làng nghệ thuật kính trọng nhất, ông không chỉ là tác giả của nhiều ca khúc bất tử, mà còn có đóng góp nhiều nhất trong lĩnh vực hòa âm, là nhạc sĩ hòa âm nhiều nhất của làng nhạc miền Nam trước 1975. Hiền thê của ông cũng là một tên tuổi tiêu biểu của tân nhạc, đó là danh ca Châu Hà. Chuyện tình của Châu Hà và Văn Phụng có nhiều trắc trở, sóng gió, và họ chỉ được trọn vẹn ở bên nhau sau khi cả 2 cùng trải qua một lần đò.
Nếu bạn là người yêu thích nhạc xưa, hãy theo dõi kênh YouTube này để nghe đọc các bài cảm nhận về âm nhạc (phân tích ý nghĩa, hoàn cảnh sáng tác, tiểu sử ca nhạc sĩ): LINK YOUTUBE < Click
Lúc sinh thời, ca sĩ Châu Hà kể lại lần đầu gặp Văn Phụng như trên đài RFA như sau:
“Ngày xưa, ở Hải Phòng, ba của anh Phụng mướn nhà của ba tôi. Một hôm, anh Phụng đến thăm ông cụ. Lúc đó, tôi ngồi ở trên lầu vừa hong tóc vừa dạo đàn. Anh ấy nghe thấy tiếng đàn Piano ở trên lầu, mới tò mò bước lên cầu thang, và đứng ở ngưỡng cửa.
Tôi đang dạo đàn thì trông thấy bóng người đứng ở ngưỡng cửa, tôi quay ra thì ra là một chàng trai, không quen biết. Anh ấy cúi đầu chào và tự giới thiệu “Tôi là Văn Phụng, tôi đến thăm thày tôi ở dưới nhà mà tôi nghe thấy tiếng đàn ở trên này, tôi đánh bạo lên đây để làm quen. Thì ra cô đang đánh đàn.
Anh ấy nhìn tôi kỹ hơn, khi thấy tóc tôi dài chấm đất thì anh ấy buột miệng nói: “Suối Tóc”!
Rồi anh ấy quay lại hỏi tôi là cô đang dạo bài gì đó mà sao nghe hay thế. Tôi trả lời là của Eddy Duchin thì anh ấy mới bảo “Xin phép cô cho tôi dạo thử một tí được không?” Tôi bảo “Vâng, mời anh ngồi”. Anh ấy đàn thì tôi mới biết rằng tôi vừa mới múa rìu qua mắt thợ. Anh nhìn bản nhạc và đàn hay quá. Mặc dù lần đầu chơi cái bản nhạc này mà anh ấy đàn như mưa như gió, rất là hay! Thành đó là một cái kỷ niệm rất đẹp trong đời chúng tôi. Năm đó là năm 1952”.
Ngay trong lần đầu gặp gỡ, nhạc sĩ Văn Phụng đã bị mất hồn bởi suối tóc tơ dài như nhung, khiến chàng phải buột miệng thốt lên hai tiếng: “Suối Tóc”. Những giai điệu đầu tiên của một ca khúc về mái tóc nhung huyền đã vang lên trong đầu chàng nhạc sĩ ngay lúc đó, để rồi về sau ông sáng tác thành ca khúc hoàn chỉnh mang tên Suối Tóc:
Tôi muốn đưa em qua miền rừng núi xanh
Chúng ta cùng thăm con suối dịu êm
Nhưng thiên nhiên không êm như tóc huyền
Nhưng thu qua không trong như đôi mắt em
Click để nghe danh ca Châu Hà hát Suối Tóc trước 1975
Lần gặp mặt nàng thiếu nữ kiều diễm cùng tiếng đàn du dương đã để lại những ấn tượng sâu đậm, đến 3 năm sau, khi gặp lại Châu Hà tại Sài Gòn, ông đã kể lại chuyện đó bằng một bài hát nổi tiếng, đó là Tiếng Dương Cầm:
Đi mãi tìm ai yêu đàn
Bước chân lạc nơi đây chốn nao
Trên lầu ai kia cất cao
Vang tiếng dương cầm thiết tha…
Click để nghe Thái Thanh hát Tiếng Dương Cầm trước 1975
Tuy nhiên lần gặp gỡ định mệnh đó chưa mang lại kết quả nào, một phần vì lúc đó Châu Hà là tiểu thư lá ngọc cành vàng sống ở lầu son gác tía, còn Văn Phụng chỉ là một chàng thanh niên còn tay trắng. Vì vậy dù có thể là đã có phần cảm mến lẫn nhau, nhưng không thể có lời hẹn ước nào trong một lần gặp gỡ thoáng qua vội vã như vậy.
Số mệnh đã cho họ tái hợp vài năm sau đó, tại một vùng đất khác, đó là Sài Gòn. Cả Văn Phụng và Châu Hà đều di cư vào Nam năm 1954, nhưng khi đó thì cả 2 đều đã có gia đình riêng.
Nhạc sĩ Văn Phụng là nhạc trưởng của Đài Phát thanh Quân đội, đồng thời phụ trách chương trình ca nhạc trên Đài Phát thanh Sài Gòn, còn Châu Hà là một trong những ca sĩ chính của đài phát thanh, từ đó công việc đã làm cho họ gặp nhau thường xuyên. Chính Văn Phụng là người đề nghị kết hợp 3 giọng hát thượng thặng thành bộ ba Châu Hà, Kim Tước, Mộc Lan, sau đó trở thành ban tam ca nổi tiếng khắp miền Nam, hợp tác với nhau một thời gian rất dài trong các chương trình phát thanh và sau đó là truyền hình.
Tại Sài Gòn, Văn Phụng và Châu Hà gặp nhau như 2 người bạn cũ, tỏ ra quyến luyến và quý mến nhau, nhưng cả 2 thì đều đã có gia đình.
Đến một thời gian sau, vì gần như làm việc chung với nhau suốt cả từ sáng đến tối, tình cảm nảy nở và lớn dần trên mức những người đồng nghiệp hay là người bạn, đó là năm 1957, nhưng vì rào cản gia đình và dư luận nên họ có một thời gian dài nhớ nhung khổ sở. Ca khúc Tôi Đi Giữa Hoàng Hôn đã ra đời trong hoàn cảnh đầy những bộn bề, trái ngang đó. Lời bài hát này là những tâm sự của người đàn ông khi đã có gia đình nhưng còn vương vấn tình xưa:
Nhớ đêm nào, trên bến tìm sao
Hai đứa nhìn nhau, không nói một câu
Như thầm mơ ước, ước mơ dạt dào
Như thầm hẹn nhau mùa sau…
Click để nghe Châu Hà hát Tôi Đi Giữa Hoàng Hôn trước 1975
Ngoài ra, một ca khúc khác được nhạc sĩ Văn Phụng sáng tác trong thời gian này là Mưa Trên Phím Ngà. Danh ca Châu Hà kể lại rằng khi đó 2 người chỉ là bạn, đều đã có gia đình riêng nhưng quý mến nhau, ông không biết tương lai sẽ ra sau nên rất buồn, ngồi vào đàn vừa sáng tác vừa khóc, giọt nước mắt rơi chính là những giọt mưa trên phím ngà:
Bạn hỡi, khi chúng ta còn thơ ấu
Chân bước trên hoa thơm đường vui
Dần trôi ngày tháng trong tiếng cười
Từng xuân qua hồn vẫn say hương đời…
Click để nghe Châu Hà hát Mưa Trên Phím Ngà trước 1975
Ngoài ra, 2 ca khúc ca ngợi tình yêu bất tử “Tình” và “Yêu” của nhạc sĩ Văn Phụng cũng là để sáng tác cho danh ca Châu Hà, trong khoảng thời gian hai người gặp lại nhau tại Sài Gòn, thể hiện mối tình thắm thiết của hai người vì hoàn cảnh mà không thể đến được với nhau.
Click để nghe Châu Hà hát Tình trước 1975
Yêu nhau khi sương thu rơi
Yêu nhau khi hoa lá xanh tươi
Yêu nhau khi mưa đông rơi
Yêu nhau Yêu nhau mãi suốt đời (Tình)
Click để nghe Lệ Thu hát Yêu trước 1975
Yêu là lòng bâng khuâng
nhớ hay thương một chiều thu vương
gió êm đưa xạc xào tre thưa
lá rơi rơi, rơi tả tơi (Yêu)
Vì hoàn cảnh, vì những lời dị nghị, họ phải chờ một thời gian dài nữa để cuối cùng được trở thành đôi bạn đời vào năm 1963, để rồi từ đó không bao giờ xa rời nhau lần nào nữa cho đến khi nhạc sĩ Văn Phụng qua đời vào ngày 17/12/1999 tại bang Virginia.
Ngoài những ca khúc đã nhắc tới là Suối Tóc, Tiếng Dương Cầm, Tôi Đi Giữa Hoàng Hôn, Mưa Trên Phím Ngà, Tình, Yêu… nhạc sĩ Văn Phụng còn sáng tác cho Châu Hà nhiều ca khúc bất tử khác: Giã Từ Đêm Mưa, Yêu Và Mơ, Tiếng Hát Với Cung Đàn… Trong đó ca khúc Giã Từ Đêm Mưa được ông viết khi hai người chưa chính thức là vợ chồng, hẹn hò và đi bên nhau dưới cơn mưa rả rích trên đại lộ Trần Hưng Đạo dài thăm thẳm. Danh ca Châu Hà nói rằng khi đó 2 người đã cùng khoác chung tấm áo mưa và đi bên nhau rất lãng mạn, không ai muốn giã từ đêm mưa ấm áp đó:
Ði trong đêm mưa mưa rơi tầm tã
Hoang mang, bâng khuâng, ai mong từ giã?
Hạt mưa, rơi ướt mi nàng, se thắt tim chàng
Giây phút ngỡ ngàng, đôi lứa thôi đành
Giã từ đêm mưa…
Click để nghe Thái Thanh và ban Thăng Long hát Giã Từ Đêm Mưa trước 1975
Dù sống với nhau giữa đất Sài Gòn nhưng Văn Phụng và Châu Hà vẫn giữ thói quen và cách sinh hoạt của người Bắc. Hai vợ chồng luôn “tương kính như tân” khiến ai gặp một lần cũng ngưỡng mộ. Khi đã lớn tuổi, họ vẫn giữ cách nói chuyện của người Bắc xưa, hai vợ chồng trân trọng nhau như khách quý. Đây không phải cách cư xử xã giao mà là sự văn minh hiểu biết của một cặp vợ chồng nghệ sĩ luôn yêu thương và giúp đỡ nhau suốt bao năm. Cả hai luôn dành những từ ngữ trân quý khi nói về nhau.
Ca sĩ Phương Dung từng kể về mối tình của họ như sau:
“Tôi có một thời gian làm việc với nhạc sĩ Văn Phụng. Lúc đó tôi còn bé lắm, đi lên đài phát thanh thì tôi thấy anh Văn Phụng và chị Châu Hà, hai bên đã có gia đình nhưng họ có ánh mắt nhìn nhau đắm đuối, là mình biết họ có tình yêu với nhau. Giữa anh chị em nghệ sĩ, người nào cũng thông cảm cho mối tình này. Sau vài năm, hai bên mới có thể đi đến cuộc sống hạnh phúc.
Lúc đó, tôi làm việc với anh Văn Phụng trong một cuốn phim. Mỗi lần đi quay, tôi thấy hai anh chị dắt theo một bé gái chừng 5, 6 tuổi mà hai người cưng lắm. Đó là kết quả cuộc tình qua nhiều tháng năm gian truân, chờ đợi, yêu nhau và cuối cùng được sống với nhau. Anh Văn Phụng là người rất đẹp trai, thân thiện, lần nào đi cùng đoàn cũng pha trò rất vui để mọi người cười”.
Khi nhạc sĩ Văn Phụng qua đời năm 1999, danh ca Châu Hà đã khắc tên mình lên bia mộ chồng. Lúc đó nhiều người đã nói với bà đó là điềm gở, nhưng bà mặc kệ, nói rằng nếu thật là điềm gở thì cũng là may mắn cho bà vì được đi theo chồng. Trong vòng 10 năm sau khi chồng mất, ca sĩ Châu Hà không đi đâu, chỉ ở nhà.
Trước khi qua đời, Văn Phụng biết là ông sắp ra đi nên viết ra 3 ca khúc gửi lại vợ là “Vĩnh Biệt Châu Hà”, “Em ở Lại” và “Anh Đi”…
Mất đi người chồng yêu dấu, cuộc đời của danh ca Châu Hà như là không còn ý nghĩa gì nữa, bà trải qua một thời gian tròn 10 năm sống trong nỗi nhớ, kỷ niệm. Tuy nhiên thời gian sau đó, nhờ lời khuyên của cha xứ và một bác sĩ tâm lý nên Châu Hà mới nhận ra rằng mình cần tiếp tục sống cuộc đời còn lại của mình, và ở cõi vĩnh hằng, người chồng quá cố cũng không thể vui nếu biết vợ của mình phải chịu nhiều đau khổ như vậy suốt 10 năm. Từ đó cho đến về sau này, dù vẫn luôn sẵn sàng cho một ngày được tái ngộ cùng với chồng, nhưng Châu Hà đã biết tận hưởng niềm vui tuổi già và vui vầy bên con cháu. Danh ca Châu Hà đã qua đời vào ngày 15/8/2021, hưởng thọ 86 tuổi.
Đông Kha (nhacxua.vn) biên soạn