Giọng Ca Dĩ Vãng là một trong những bài nhạc vàng nổi tiếng nhất, cũng là ca khúc thành công nhất trong sự nghiệp của nhạc sĩ Bảo Thu. Nhạc sĩ này từng kể lại rằng chỉ trong vòng chưa đến 10 năm, từ 1967 đến 1975, đã có hàng triệu bản nhạc tờ của bài hát này được in bán và rất ăn khách, mang lại cho ông rất nhiều cả về tài chính lẫn danh tiếng.
Trước tới nay, ai cũng biết bài hát Giọng Ca Dĩ Vãng được sáng tác dựa trên câu chuyện tình của chính nhạc sĩ. Bài viết này nói rõ thêm về 1 số chi tiết có thể ít người để ý đến trong bài hát nổi tiếng này.
Trên báo CATP năm 2008, nhạc sĩ Bảo Thu kể lại câu chuyện tình trong bài Giọng Ca Dĩ Vãng như sau:
“Dạo ấy, P.H.T sinh hoạt trong ban văn nghệ thiếu nhi của nhạc sĩ Nguyễn Đức, tôi dạy ảo thuật nhưng thỉnh thoảng cũng đến tham gia sinh hoạt và phụ thầy Đức dạy nhạc lý, nên tôi và T. quen nhau. Sau đó tôi mở lớp nhạc tại nhà riêng trên đường Trần Hưng Đạo, trong thời gian này tôi thường đến nhà T. dạy hát và giới thiệu T. diễn ở một số phòng trà tại Sài Gòn.
Khi T. đã có tên tuổi trong làng nhạc thì chúng tôi nảy sinh tình cảm. Trớ trêu thay, T. báo tôi biết là gia đình đã đính hôn cho cô từ lâu rồi! Cả hai chia tay. Trong nỗi tuyệt vọng và nhớ thương hình bóng người xưa, tôi đã sáng tác Giọng Ca Dĩ Vãng, tái hiện hình ảnh “anh đàn em hát” ngày nào nay đã trở thành dĩ vãng nhạt nhòa”.
P.H.T trong lời kể của nhạc sĩ Bảo Thu, cho đến nay đã có nhiều người biết đó chính là Phương Hoài Tâm. Nếu nhìn lại các hình ảnh trước năm 1975, có thể thấy nữ ca sĩ này có nét đẹp trong sáng, ngây thơ. Năm 1965, nhạc sĩ Nguyễn Đức thường hay mời nhạc sĩ Bảo Thu đến làm nhạc công để ban Việt Nhi luyện thanh hoặc thu âm ở đài phát thanh. Ban Việt Nhi gồm toàn những thiếu nữ chỉ mới khoảng 14, 15 tuổi, trong số đó Bảo Thu chú ý nhất đến 1 cô gái có đôi mắt to, long lanh là Phương Hoài Tâm, nhỏ hơn ông 5 tuổi.
Khi đã thân thiết, Bảo Thu mới biết cô gái nhỏ này ở gần nhà ông, nên ngoài những buổi tập hát ở nhà thầy Nguyễn Đức, họ còn có dịp cận kề ở nhà của Phương Hoài Tâm, và những lời hát trong bài Giọng Ca Dĩ Vãng được sáng tác cho thời gian đó như sau:
Ngày xưa mỗi lần em buông tiếng hát,
Thì anh tay phím nắn nót cung đàn.
Từng nhịp nhặt khoan anh ru hồn theo tiếng tơ
Nhẹ dìu lời ca em thăng trầm theo từng lúc
Và rồi hờn yêu em khi nào em hát sai
Em nũng nịu cười, nói: Sai là tại anh.
Click để nghe Giao Linh hát Giọng Ca Dĩ Vãng trước 1975
Rồi một ngày Phương Hoài Tâm tách khỏi ban Việt Nhi để hát đơn ca. Khi đó cô vẫn còn học trung học và thường mặc áo dài trắng hát trên sân khấu nên được khán giả và giới báo chí thời đó mệnh danh là “Tiếng hát học trò”. Từ danh xưng này, Bảo Thu lại viết ca khúc “Tôi Yêu Tiếng Hát Học Trò” để bày tỏ nỗi lòng. Có lẽ là nữ ca sĩ đã thừa biết tình cảm của Bảo Thu dành cho mình, nhưng vì còn nhỏ nên vẫn giữ một khoảng cách chừng mực.
Khoảng 3 năm sau, khi nghe tin người trong mộng sắp lấy chồng, nhạc sĩ Bảo Thu đã sáng tác Giọng Ca Dĩ Vãng trong nỗi buồn tủi:
“Nhưng em nuôi mộng ước về tương lai,
hoa mai giăng ngập nẻo đường em đi.
Rồi em đành chối tiếng giao hòa,
từ ly là tiếng thét đau lòng, sầu đơn lối…
Lời ca ngày đó đã xa rồi,
mà ai còn chuốt mãi cung đàn, vọng về tim…”.
Trong đoạn có câu “hoa mai giăng ngập nẻo đường em đi…” làm cho người ta nghĩ rằng có thể người con gái lấy chồng vào mùa xuân, hoặc đó là 1 hình ảnh ẩn dụ nào đó về con đường rực rỡ phía trước. Tuy nhiên theo tìm hiểu của người viết, câu hát đó là 1 lời trách móc rất thầm kín mà nhạc sĩ dành cho người yêu, mà ít người có thể nhận ra.
Được biết chồng của Phương Hoài Tâm là 1 quân nhân, 1 sĩ quan. Ngày xưa, sĩ quan lục quân và không quân cấp Thiếu úy lên cho đến Đại tá sẽ có biểu tượng bông hoa mai trên quân hàm:
Vì vậy “hoa mai giăng ngập” là hàm ý trách người con gái theo người có địa vị để phụ người cơ hàn.
Bài hát do Bảo Thu tự xuất bản, hình bìa do một họa sĩ vẽ với người mẫu là ca sĩ Xuân Thu.
Trong lời đề tựa cho bài Giọng Ca Dĩ Vãng, bảo Thu viết:
Cho tiếng hát học trò
Ngày xưa không hồn, giờ thành danh ca
Vì nhân tình nghệ sĩ đã trở thành GIỌNG CA DĨ VÃNG
Bài Giọng Ca Dĩ Vãng được chắp cánh bởi tiếng hát Giao Linh đưa tên tuổi Bảo Thu nổi tiếng khắp nơi, mặc dù trước đó nghề chính của ông là Ảo thuật gia chứ không phải là nhạc sĩ.
Bài: Đông Kha (nhacxua.vn)
