Ở Việt Nam từ nhiều năm qua, ngày Giáng Sinh không còn chỉ là lễ hội của người Công Giáo, mà trở thành mùa lễ hội chung của tất cả mọi người. Mỗi mùa Noel về, đâu đâu cũng vang lên giai điệu rộn ràng quen thuộc Jingle Bells. Tuy nhiên không có nhiều người biết xuất xứ bài hát cũng như ý nghĩa nội dung bài hát.
Click để nghe Jingle Bells – Boney M
Đối với hàng triệu người, ca khúc nhỏ bé và nội dung đơn giản này không thể thiếu được trong mùa lễ Giáng sinh, tương tự như mùa Giáng sinh thì không thể thiếu ông già Noel, con nai Rudolph, cây thông, thiệp mừng, quà cáp và những bữa tiệc thịnh soạn vậy.
Tuy nhiên có điều ít người biết là bản nhạc Jingle Bells có tuổi đời gần 200 năm tuổi này không có câu chữ nào đề cập đến lễ Noel, và thực ra nó được viết để hát trong một ngày lễ khác: Ngày lễ Tạ Ơn – Thanksgiving!
Năm 1840, James S. Pierpont – một người sinh sống tại tiểu bang Massachusetts ở vùng Đông Bắc Hoa Kỳ đã được giao sáng tác một nhạc phẩm đặc biệt để hát trong dịp Lễ Tạ Ơn. Đúng vào dịp đó, ông đã một nhóm người đang đua xe trượt tuyết giữa trời đông lạnh. Ông tham gia cùng với họ và đã ấn tượng với những chiếc chuông kêu lanh canh gắn trên xe ngựa kéo. Âm thanh vui nhộn đó được đưa vào trong ca khúc mang tên Jingle Bells mà ông sáng tác ngay trong đêm hôm đó.
Tác giả của bài hát đã sang nhà của bag hàng xóm Otis Waterman để mượn cây đàn piano và đánh thử. Từ đó những âm thanh của tiếng chuông ngân vang được mô tả bằng nốt nhạc bài Jingle Bells được vang lên lần đầu tiên, cho đến nay đã khua động tâm hồn hàng tỉ người trên thế giới suốt gần 200 năm qua vào mỗi dịp mùa lễ cuối năm. Có lẽ không có một bài hát nào có được tầm ảnh hưởng rộng đến như vậy.
Jingle Bells được xem là một trong những bản nhạc cổ nhất nước Mỹ. Bài hát vốn dành để mừng lễ Thanksgiving này là sự tưởng tượng rất phong phú về khung cảnh miền thôn dã có tuyết phủ mùa đông, có xe di chuyển trên tuyết, và những tiếng lục lạc kêu leng keng trên cổ ngựa, gần 2 thế kỷ qua đã đi qua, bài hát vẫn ghi đậm được sự ảnh hưởng trong những hình ảnh mùa Giáng sinh trên các thiệp chúc mừng, sách báo, phim ảnh và cả những nhạc bản Giáng sinh khác nữa.
Lời của bài hát này được dịch nghĩa Tiếng Việt như sau:
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Chuông ngân vang, chuông ngân vang, ngân vang khắp mọi nơi
Oh, what fun it is to ride
Ôi thật là vui biết bao khi được cưỡi
In a one horse open sleigh
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Chuông ngân vang, chuông ngân vang, ngân vang khắp mọi nơi
Oh, what fun it is to ride
Ôi thật là vui biết bao khi được cưỡi
In a one horse open sleigh
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
Dashing through the snow
Băng qua cánh đồng tuyết
In a one horse open sleigh
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
O’er the fields we go
Chúng tôi đi qua những cánh đồng
Laughing all the way
Cười vang trên mọi nẻo đường
Bells on bob tails ring
Tiếng chuông ngân từ những chú ngựa cộc đuôi
Making spirits bright
Làm bao tâm hồn bừng sáng
What fun it is to laugh and sing
Thật là vui khi vừa cười đùa vừa hát
A sleighing song tonight
Một bài hát trên chiếc xe trượt tuyết tối nay
Oh, jingle bells, jingle bells
Oh, chuông ngân vang, chuông ngân vang
Jingle all the way
Ngân vang khắp mọi nơi
Oh, what fun it is to ride
Ôi thật là vui biết bao khi được cưỡi
In a one horse open sleigh
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Chuông ngân vang, chuông ngân vang, ngân vang khắp mọi nơi
Oh, what fun it is to ride
Ôi thật là vui biết bao khi được cưỡi
In a one horse open
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Chuông ngân vang, chuông ngân vang, ngân vang khắp mọi nẻo đường
Oh, what fun it is to ride
Ôi thật là vui biết bao khi được cưỡi
In a one horse open sleigh
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Chuông ngân vang, chuông ngân vang, ngân vang khắp mọi nẻo đường
Oh, what fun it is to ride
Ôi thật là vui biết bao khi được cưỡi
In a one horse open sleigh
Trên một chiếc xe trượt ngựa kéo
Trước năm 1975 tại Sài Gòn, ca khúc Jingle Bells cũng rất quen thuộc và được nhạc sĩ Trường Kỳ viết lời Việt với tựa đề Tiếng Chuông Ngân và được 2 đôi ca Minh Xuân – Minh Phúc trình bày:
Click để nghe Minh Phúc – Minh Xuân hát Jingle Bells lời Việt của nhạc sĩ Trường Kỳ
Mừng ngày chúa sinh ra đời
Nào cùng nắm tay tươi cười
Hoà bình đến cho muôn người
Cùng cất tiếng ca mừng vui
Mừng ngày giáng sinh an hoà
Mừng hạnh phúc cho muôn nhà
Từ thành phố hay đồng quê
Muôn nơi vang tiếng hát ca vang lừng.
Đêm Noel đêm noel ta hãy cùng vui lên
Đêm Noel ơi đêm noel, ơn trên ban hoà bình cho trần thế
Đêm Noel chuông vang lên chuông giáo đường vang lên
Đêm Noel đêm Noel ta hãy chúc nhau an bình.
Sau đây là hoàn cảnh sáng tác bài Jingle Bells được kể lại chi tiết:
Ông James S. Pierpont được sinh trưởng tại Medford tiểu bang Massachusetts, rất có năng khiếu về âm nhạc. Ngay từ lúc còn nhỏ ông đã không chỉ trình diễn trong ca đoàn nhà thờ mà lại còn đánh đàn phong cầm nữa. Lớn lên ông phụ giúp cha là mục sư giáo phái Unitarian tại Medford, làm việc với ca đoàn và các ca viên, nhạc sĩ.
Vào năm 1840, chàng thanh niên Pierpont được giao nhiệm vụ sáng tác một nhạc phẩm đặc biệt để hát trong dịp lễ Tạ Ơn. Nhìn qua khung cửa ngôi nhà của cha tại số 87 đường Mystic, ông thấy mấy người thanh niên đang lái những chiếc xe trượt tuyết từ trên đồi cao đổ xuống. Nai nịt thật ấm để ngăn ngừa cái lạnh thấu da bên ngoài trời lúc đó, ông bước ra khỏi nhà. Nhìn họ ông nhớ lại nhiều lần cũng đã đua xe trượt tuyết như một môn chơi thể thao vui nhộn với những tiếng chuông kêu lanh canh. Không chỉ đứng nhìn, ông liền nhảy vào tham dự cuộc chơi với họ. Trò chơi chấm dứt khoảng một tiếng đồng hồ sau và ông là người thắng cuộc.
Khi bước trở về nhà, trong đầu ông đã loáng thoáng nghĩ ra một khúc nhạc, và khi ngồi cạnh lò sưởi cho ấm, ông đã ngân nga được một vài đoạn ngắn. Cảm thấy như đã có cái sườn làm nền cho bản nhạc mà nhà thờ của thân phụ cần đến, ông khoác áo lạnh vào người rồi băng qua những con đường ngập tuyết đến nhà bà Otis Waterman, người đàn bà duy nhất ở thị trấn Medford có chiếc đàn dương cầm. Lúc gặp bà ra mở cửa, ông nói: “Tôi vừa nghĩ ra một đoạn nhạc trong đầu đây”. James là chỗ quen biết với bà từ lâu, bà biết James muốn gì nên vội nhường lối cho anh bước vào nhà.
Ngồi xuống cạnh chiếc đàn cũ kỹ, James đánh lên từng nốt nhạc của bài ca.
Buổi tối hôm đó, ông đem những nốt nhạc leng keng ghép lại với những gì quan sát được khi đua xe trượt tuyết lúc ban ngày và nhớ lại cả những chiếc xe trượt băng do ngựa kéo nữa. Vậy là bài hát “One Horse Open Sleigh (Chiếc xe một ngựa trượt băng)” ra đời.
James tập bài hát đó cho ca đoàn nhà thờ Medford. Đến ngày lễ Thanksgiving thì toàn bài nhạc có phần hoà âm được đem ra trình diễn. Tại vùng New England lúc ấy, Thanksgiving là ngày lễ quan trọng nhất nên có rất nhiều người tham dự. Họ nhiệt liệt hoan nghênh bài hát đó nên nhiều người yêu cầu James và ca đoàn trình bày một lần nữa vào dịp lễ Giáng sinh. Mặc dầu bài hát đề cập đến cảnh ngựa đua xe trượt băng, lối hẹn hò trai gái và cá cược, chẳng có vẻ gì thích hợp với không khí nhà thờ chút nào, nhưng lần trình diễn này lại là một thành công lớn đến nỗi một số khách tới thánh đường dự lễ đã xin bản nhạc đem về địa phương của mình. Vì bài ca được hát vào ngày 25 tháng 12 là ngày lễ Giáng sinh, nên họ dạy cho anh em bè bạn hát như một bài nhạc mừng Giáng sinh thực thụ.
Pierpont có ngờ đâu bản nhạc của mình lại có sức truyền lan đến thế, ông chỉ biết một điều là người ta thích bản nhạc “mùa đông” của ông, nên khi di chuyển tới Savanah tiểu bang Georgia, ông mang theo bản nhạc này. Ông tìm được người chịu xuất bản bài hát đó năm 1857, nhưng mãi đến năm 1864 khi tờ báo Salem Evening News đăng bài tường thuật câu chuyện về bản nhạc đó thì James mới biết được là mình đã viết được một tác phẩm đặc biệt. Vào lúc ấy bài ca đã mau chóng phổ biến thành bản nhạc phổ thông nhất vùng New England rồi lan tràn xuống phía nam. Trong khoảng 20 năm sau đó, “Jingle Bells” có lẽ là bản nhạc hát dạo mùa Giáng sinh được phổ biến nhất trong nước.
Là một trong những bản nhạc cổ nhất nước Mỹ, bài ca mừng lễ Thanksgiving này là một tưởng tượng rất phong phú về khung cảnh miền thôn dã có tuyết phủ mùa đông, có xe di chuyển trên tuyết, và những tiếng lục lạc kêu leng keng trên cổ ngựa, hơn một thế kỷ qua đã ghi đậm ảnh hưởng vào những hình ảnh mùa Giáng sinh trên các thiệp chúc mừng, sách báo, phim ảnh và cả những nhạc bản Giáng sinh khác nữa.
Bài ca mùa Giáng sinh có vẻ như “kỳ cục” này của Pierpont đã được thu thanh cả trăm lần. Benny Goodman, Glenn Miller, Les Paul, ai cũng đã leo lên đỉnh cao với “Jingle Bells”. Nhưng người thành công nhất là Bing Crosby và các chị em Andrew Sisters. Bản nhạc leng keng vui tai này còn xuất hiện trong nhiều cuốn phim của Hollywood, trong các show trên đài truyền hình, và một phần của bản nhạc có khi lại được đưa vào trong một bài ca Giáng sinh khác. Bản nhạc rất thành công của Bobby Helm chẳng hạn có nhan đề “Jingle Bells Rock” phần lớn là cảm hứng từ Jingle Bells, và như vậy lại một lần nữa chứng tỏ thành công của một bài ca thế tục đã đóng góp cho ngày lễ Giáng sinh.
Ngày nay, hình như chỗ nào cũng thấy hát Jingle Bells. Ít có người đã được thấy cái xe trượt băng do ngựa kéo, nhưng cả triệu người đã treo những chiếc chuông leng keng ở cửa vào dịp lễ Giáng sinh. Hình ảnh ông già Noel thường gặp nhất là cảnh ông ngồi trên chiếc xe trượt băng kéo bởi những con nai cổ đeo một vòng lục lạc. Rất nhiều bản nhạc mừng Giáng sinh hoặc các quảng cáo thương mại trên TV mở đầu bằng những tiếng chuông vui. Nhờ có anh chàng James Pierpont và lời yêu cầu soạn ra một nhạc bản cho ngày Thanksgiving mà ta có được Jingle Bells, và mỗi lần nhìn thấy hình ảnh tuyết và chiếc xe trượt băng người ta lại nghĩ ngay đến ngày lễ Giáng sinh.
nhacxua.vn biên soạn
